Waarom roddelen ons samenbrengt

Wat is er heerlijker dan een goede sappige roddel aan je vrienden vertellen over een bord dampende kinderspaghetti van De Werf? Je er niet schuldig over voelen aangezien er op het menu staat dat het een babbel- en knabbelcafé is – roddelen mag er dus. Gelukkig maar, aangezien veel gesprekken bij gebrek aan roddelen zouden stilvallen. Verdient roddelen wel de negatieve reputatie die het krijgt? Of brengt het mensen dichter bij elkaar en zorgt het voor connectie? 

Roddelen wordt heel negatief bekeken. Zo negatief dat degenen die roddelen als kinderachtig, onzeker en jaloers worden bestempeld. Journalist en podcasthost Kelsey McKinney beschrijft in haar boek You didn't hear this from me hoe ze al heel haar leven lang wordt bekritiseerd voor haar roddelgedrag. Want blijkbaar staat roddelen synoniem voor 'slecht praten' over iemand en is het inherent nutteloos. 

Met zo'n kwaadaardige reputatie zou het te verwachten zijn dat mensen amper of nauwelijks roddelen. Niets is minder waar. Uit onderzoek blijkt dat twee derde van onze dagelijkse gesprekken roddels als onderwerp heeft. Dat klinkt schokkend, tot je de definitie van het fenomeen erbij neemt: roddelen staat voor een gesprek tussen op zijn minst twee mensen over een afwezige derde partij.

Darwin

Het belangrijkste kenmerk van taal is dan ook dat we er informatie mee kunnen uitwisselen. Roddelen is dus zo cruciaal dat het tot de voornaamste redenen behoort waarom taal is ontstaan. Het zorgt ervoor dat we informatie en kennis over andere individuen in het netwerk kunnen bijhouden en advies over persoonlijke problemen kunnen vragen. 

Die gesprekken over sociale en persoonlijke onderwerpen – roddelen – zijn zo een fundamentele voorwaarde voor de menselijke conditie. Als we niet over die kwesties zouden kunnen discussiëren, dan zouden we de samenleving van vandaag niet in stand kunnen houden, zegt Robin Dunbar, emeritus hoogleraar evolutionaire psychologie aan de Universiteit van Oxford.

De ambitie om met z'n allen te stoppen met roddelen, wordt zo een onmogelijkheid. Zie je de mensen het al over je vruchteloze poging hebben in een babbel- en knabbelcafé?

Ben je ondertussen nog steeds niet overtuigd, dan halen we Darwin er wel even bij. Onderzoekers van Stanford University ontdekten dat roddelen een evolutionair voordeel biedt. Ze ontwierpen een studie waarin agenten moesten beslissen of ze met elkaar zouden samenwerken of met, en over elkaar zouden roddelen. Agenten bleken eerder geneigd te zijn samen te werken met mensen van wie bekend was dat ze roddelden, voor het geval er over henzelf geroddeld zou worden.  

Zo kan het fenomeen dus voordelen met zich meebrengen, ook voor jou. Net zoals de meeste studenten, ben jij misschien al eens te laat de les binnengekomen. Een wekker genegeerd, een fietsband die lekt, of een ander excuus – feit blijft dat je de aula binnenstrompelt, neerploft op de dichtstbijzijnde vrije plaats en zo onopvallend mogelijk je spullen bovenhaalt. Als een groepje studenten dan een rij verder begint te fluisteren over die ene verstrooide student die altijd te laat komt en zo de les verstoort – jij dus –, dan voel je daar meteen door aangesproken

Naast het gevoel van schaamte, zorgt geroddel er zo waarschijnlijk voor dat je de volgende keer meer je best zal doen om op tijd te komen. En als je gedrag niet verandert, dan weet je in ieder geval dat je medestudenten er geen fan van zijn. 

Geheimen

Je wordt namelijk vatbaar voor social sanctioning. Niet alleen als je te laat komt, maar ook als je een slechte groepswerkpartner bent, dan communiceren we al vlug met onze omgeving dat we dat niet aanvaardbaar vinden. Een goedkeuring hier, een afkeuring daar, het is een effectieve manier om bepaalde vormen van gedrag af te dwingen. En dat kan noodzakelijk zijn: jij wil natuurlijk een hoog punt op je groepswerk. Met een goede roddel kan je dat gedrag misschien wel sturen.

Boven hetzelfde dampende spaghettibord in De Werf vertelde een vriendin afkeurend over een andere vriendin – kan je nog volgen? – die een geheim verklapt had. Fronsend keurde ze het gedrag af en liet ze me weten hoe de vriendschap erdoor was vernietigd. Dankzij het stukje roddel werden haar fundamentele waarden een pak duidelijk voor mij. Aan de hand van gesprekken met mensen leer je hun waardepatronen kennen. 

Connectie en empathie 

Darwin, groepswerken – allemaal heel prestatiegericht. Maar een onderschatte functie van roddelen is de connectie die ze creëert. Dat geeft ook McKinney aan: 'Als we een sappig verhaal horen, dan plaatsen we onszelf in die situatie. We proberen te analyseren welke perspectieven de originele spelers potentieel hebben gemist en wat we kunnen vermijden. Wat ik eigenlijk zoek als ik roddel is plezier en gemeenschap.'

Een voorbeeld uit mijn eigen leven kan je misschien definitief overtuigen, meer nog dan een quote uit een sappig boek. Toen ik op bezoek was bij een vriendin in Spanje, schoof een van haar kotgenoten mee aan tafel bij het avondeten. Na een ongemakkelijke introductie begonnen we te praten. 

En al snel waren we aan het roddelen – ook al kende ik haar niet. Met elke verontwaardigde reactie, perfect getimede bijvraag en verrassende blik groeiden we dichter naar elkaar toe. Op dat kleine halfuur zijn we van onbekenden naar vrienden gegaan. Allemaal dankzij het gedeelde moment, en het geroddel.

Wanneer ze begon te vertellen over haar stalkende ex en welke stappen ze daarvoor ondernam, leefde ik mee met haar verhaal en probeerde samen met mijn vriendin mogelijke oplossingen te bedenken. 

Stoom afblazen 

Stoom afblazen, met roddelen lukt het verbazingwekkend goed. Denk maar aan klagen over een saaie prof, lessen die eeuwen lijken te duren en groepswerk met schijnbaar incompetente medestudenten. Die alledaagse dingen worden dragelijker door erin te delen met vrienden. Het roddelen is zo een manier om stoom af te blazen. 

Dat wordt benadrukt door onderzoeker en psycholoog Katryn Waddington (University of Westminster). Roddelen kan ook geassocieerd worden met compassie, empathie en het opmerken van lijden. Want het is een belangrijke manier om emoties te uiten. 

Ziezo. Roddelen is meer dan een onweerstaanbare negatieve drang, het houdt ons vooral recht. Is dat een vrijgeleide om ongestoord gal te spuwen over eender wie? Neen, dat heet pesten. Houd je het beschaafd, dan kan het werken. En in dat geval brengt het ons dichter bij elkaar dan je zou denken.