De masterstages Geneeskunde moeten menselijker

De grote masterstage is een zware periode in het opleidingstraject van elke geneeskundestudent. Het zou een moment binnen de opleiding moeten zijn waar elke dokter in spe naar uitkijkt, maar het is ook een periode waarin geneeskundestudenten op veel zaken moeten inboeten. Werkweken van 72 uur zijn minder uitzonderlijk dan we zouden willen, waardoor ontspanning, een sociaal leven en een gezond levensritme op de helling komen te staan.

We kunnen ons echter afvragen of het verantwoord is dat ook mentale gezondheid en financiële onafhankelijkheid dat lijstje van opofferingen halen. Zo kampt 30% van de geneeskundestudenten met burn-outklachten, onder wie voornamelijk studenten uit het 2de en 3de masterjaar.

Dokters moeten waken over de gezondheid van anderen, maar wie springt in de bres voor hún mentale gezondheid? Arts en Mens wil die rol op zich nemen en streeft naar een gezonder en menselijker werk-/leerklimaat voor de dokters van de toekomst. Na veel overleg besloten we in te zetten op 3 speerpunten die aan de basis kunnen liggen van meer menselijke stages voor studenten geneeskunde.

Afschaffing van de opting-out

Wettelijk mag je als stagiair gemiddeld 48 uur per week werken. De opting-out is een formulier dat je ondertekent om vrijwillig afstand te doen van die wet en dat maximum op te trekken naar gemiddeld 60 uur per week.

Ook al is het tekenen van de opting-out niet verplicht, veel studenten voelen dat wel zo aan. De druk om goed te presteren is erg hoog en helaas wordt nog al te vaak gedacht dat zwaardere stages en langere werkdagen het leerproces altijd bevorderen, maar uitgeputte stagiairs maken geen betere artsen. Bovendien hebben studies aangetoond dat langere werkweken leiden tot meer fouten. Dat systeem houdt ook een ongezonde competitie en vijandigheid tussen stagiairs onderling in de hand.

De afschaffing van de mogelijkheid tot opting-out zou rechtstreeks bijdragen aan een gezonder en gebalanceerder werk- en leerklimaat voor stagiairs. Daarbij volstaat 48 uur per week in het ziekenhuis om goede artsen te vormen. In onze buurlanden ligt het gemiddelde aantal gewerkte uren dan ook al veel lager.

Verplichte onkostenvergoeding

Wie in België een stage aflegt binnen een opleiding doet dat meestal onbetaald, omdat het nog steeds algemeen aanvaard wordt dat het diploma dat je op het einde van de rit ontvangt de financiële investering helemaal waard is. Onbetaalde arbeid als stagiair wordt dus verantwoord door het te bekijken als een win-winsituatie voor zowel de student als de werkgever. Ziekenhuizen kunnen een beroep doen op jouw arbeid en in ruil daarvoor krijg je leerkansen toegereikt.

Niet elke student heeft echter het privilege om zich met die zorgeloze visie door de stageperiode te begeven. De zware werklast tijdens de stageperiode zorgt ervoor dat je als stagiair je flexibiliteit verliest om een studentenjob uit te oefenen. Veel studenten hebben die inkomsten echter nodig om hun studies, kot, voeding en dergelijke te betalen.

Of je een vergoeding krijgt, hangt nu volledig af van de goede wil van de stageplaats zelf. Onbetaalde stages werken daardoor sociale ongelijkheid in de hand en zetten bovendien nog eens extra het elitaire karakter in de verf waar de opleiding Geneeskunde nu al mee kampt.

Dat zou de faculteit Geneeskunde kunnen verhelpen door ziekenhuizen te verplichten om haar student-artsen een financiële compensatie te geven voor minstens de verplaatsingskosten en voor het verlies van flexibiliteit die nodig is om een studentenjob te kunnen uitoefenen.

Investeren in de zorgsector

Ziekenhuizen rekenen voor hun goede werking op de onbetaalde arbeid van stagiairs. Een stage dient in de eerste plaats om te leren en ervaring op te doen, niet om de gaten in de personeelsbestanden van ziekenhuizen op te vullen.

We erkennen natuurlijk de hoge werkdruk die het zorgpersoneel vandaag al ervaart. Het kan niet de bedoeling zijn dat verbeterde werkomstandigheden voor stagiairs betekent dat het zorgpersoneel nog eens extra belast wordt. Investeren in meer en huidig personeel zou op lange termijn zowel de stagiairs als de ziekenhuizen ten goede komen.

Het lijkt natuurlijk niet evident om veranderingen in te voeren in een systeem dat al jarenlang de norm is voor artsen in opleiding. De zware stageperioden worden nog steeds gezien als een soort doop die je moet doorstaan om erbij te horen of een dogma dat niet in vraag gesteld mag worden.

Wie dokter wil worden, moet hard werken en een sterke geest hebben. Slaag je daar niet in, dan is het beroep misschien toch niks voor jou. Zoveel studenten zijn ons voorgegaan, dus waarom zouden wij het anders willen?

Zo wordt echter een systeem in stand gehouden dat stagiairs Geneeskunde niet toelaat gewoon mens te zijn. Velen zullen het ermee eens zijn dat we afstand moeten nemen van die achterhaalde denkwijze, maar in de praktijk is dat wel nog steeds de visie die schuilgaat achter de werkethiek waarmee stagiairs vandaag geconfronteerd worden.

Mettertijd is de vorm van de stages voor artsen in opleiding collectief geaccepteerd geraakt, maar dogma’s zijn niet meer van deze tijd. Verbetering komt er door oude concepten in twijfel te trekken en te zoeken naar alternatieven.

Daarom is Arts en Mens ervan overtuigd dat de afschaffing van de opting-out, de invoering van een onkostenvergoeding en meer investeringen in de zorg de eerste stappen zijn om een gezondere werkethiek te creëren voor de masterstages voor geneeskundestudenten.

Arts en Mens bestaat uit een groep geneeskundestudenten die de problematieken van geneeskundestages probeert bloot te leggen en oplossingen voorstelt die de stages in een meer menselijk kader kunnen plaatsen. Sluit je aan bij Arts en Mens en steun onze missie voor meer menselijke stages voor artsen in opleiding.