interview> Kunstige proffen?: Erik Thys
'Ik ben een amateur in het kwadraat'
Professor en psychiater Erik Thys blijkt een artistieke duizendpoot. Creatieve bezigheden zijn niet alleen zuurstof voor Thys, maar ook een hulpmiddel voor zijn psychiatrische patiënten.
In de tweede editie van Kunstige proffen? schijnt de spotlight op een veelzijdige creatieveling. Professor Erik Thys is niet alleen een bescheiden psychiater en docent, maar ook (strip)tekenaar en componist.
Zijn creativiteit komt tot uiting in zowel zijn job als privéleven. Enerzijds doet Thys onderzoek naar de link tussen psychische kwetsbaarheid en creativiteit. Anderzijds reist hij de wereld af om muziekstukken te componeren en tekeningen tentoon te stellen.
Tussen kwetsbaarheid en creativiteit
Het begon allemaal tijdens een stage in het Universitair Psychiatrisch Centrum in het kader van zijn opleiding Geneeskunde. Aangezien er geen bureau meer over was, belandde Thys op de werkplek van dokter Outtier, een pionier in creatieve therapie. De bureau stond vol kunst van psychiatrische patiënten. Thys omschrijft dat als: 'Zo fascinerend, origineel en vaak ook emotioneel dat het me nooit heeft losgelaten.' Vele jaren later hielp hij mee aan de expo Vergeten vrouwen.
'Individuen met een zekere gevoeligheid hebben een bepaald soort van denken dat zo vernieuwend kan zijn'
Thys is door eigen onderzoek "een believer" geworden in de overlap tussen psychische kwetsbaarheid en creativiteit. Die is er vooral bij individuen die gevoelig zijn voor psychoses of een bipolaire stoornis. 'Ze hebben een bepaald soort van denken dat erg kan ontsporen, maar ook zo vernieuwend kan zijn', verklaart hij.
Thys stimuleert zijn patiënten dan ook in hun artistieke interesses. De psychiater stelt vast dat individuen evenwichtiger zijn als ze zich artistiek kunnen uitleven. Zo begeleidt hij een patiënt voor wie externe factoren overweldigend kunnen zijn. Toch wou de patiënt zijn zelfportretten tentoonstellen. 'Hij heeft daarvoor een treinrit en sociale interactie getrotseerd. Dat toont hoe belangrijk het voor hem was', vertelt de professor.
Daarnaast is Thys voorzitter van KAOS, een vzw die tracht om kunst en psychiatrie samen te laten komen. Meer concreet geven ze kunstenaars en patiënten die in de psychiatrie verblijven de kans om samen een waardevol, artistiek project te realiseren. Dat is voor Thys belangrijk, want die creativiteit is geen evidentie: 'Sommige mensen zijn bijzonder creatief, maar kunnen door psychische kwetsbaarheid hun werk niet realiseren of uitbrengen.'
Creativiteit als zuurstof
In zijn persoonlijke leven is Thys al van kinds af aan elke dag creatief bezig. 'Net zoals alle andere kinderen knutselde en tekende ik graag.' Volgens hem is het enige verschil met andere kinderen dat hij het is blijven doen.
'Mijn muziek is niet altijd even aangenaam; ik ga op zoek naar extremen'
Voor de psychiater is creatieve expressie zuurstof: 'Ik kan niet zonder.' Thys legt de link met kinderen die al spelenderwijs ontdekken hoe de wereld in elkaar zit. Zelf is hij nooit gestopt met spelen. Het is dan ook altijd een droom geweest om professioneel kunstenaar te zijn. 'Maar ja, ik ben een amateur in het kwadraat', lacht hij.
Zijn creativiteit komt nog meer naar boven wanneer er interesse van buitenaf is: ‘Als iemand me uitnodigt voor een creatief project leef ik op.' Thys omschrijft dat als 'de zoektocht naar avontuur': 'Je wilt op een speciale plaats komen en interessante mensen ontmoeten.'
Componist van extreme orgelmuziekstukken
Thys heeft al verschillende stukken gecomponeerd voor zijn broer Harald Thys, die films en tentoonstellingen maakt. Zo heeft hij een orgelconcert gegeven in de Saint Mary's Cathedral in San Francisco. Dat zijn voornamelijk orgelstukken die de professor meer conceptueel dan muzikaal noemt. 'Mijn muziek is niet altijd even aangenaam', lacht hij. 'Ik ga op zoek naar extremen. Extreem hoog, laag, traag, snel, simpel en ingewikkeld.'
'Tekenen is als het ware een exploratie van de krochten van de menselijke geest'
Het meest trots is hij op de meer harmonische, zesdelige canon Das Wunder des Lebens die hij componeerde voor de gelijknamige tentoonstelling in Wenen. Voor dit stuk liet hij zich inspireren door het nazisme, meer specifiek door de onmenselijke omgang toen met psychiatrische patiënten.
Dat was geen gemakkelijke opdracht: 'Ik heb geprobeerd de sfeer weer te geven in een koorwerk: het burgerlijke, conservatieve, ouderwetse… Dat was moeilijk, maar ik denk dat het wel redelijk gelukt is', zegt Thys.
Autotekenaar en stripillustrator
Naast componeren, tekent Thys ook: 'Het een bevrucht het ander.' De tekeningen ontstaan meestal vanuit een primitieve intuïtie. Hij verwoordt het als 'een exploratie van de krochten van de menselijke geest — maar dan blaas ik het misschien wat op.' Meestal mondt dat uit in een tekening van een auto. 'Ja, ik kan daar niet aan ontsnappen. Die antropomorfe vorm van auto's triggert mij', verklaart de illustrator.
'Striptekenen werd een missie voor mij'
Thys illustreert en schrijft ook strips. Toen hij elf jaar was, maakte hij zijn eigen stripverhaal genaamd De Drie Musketiers in Griekenland. Zijn vader stuurde dat op naar Hergé, waarop Thys een uitgebreid antwoord kreeg. 'Voor een jongen van elf jaar was dat heel indrukwekkend om aangemoedigd te worden dat te blijven doen', blikt hij terug. 'Het werd een missie voor mij.'
In 2000 tekende hij met Marc De Hert en Geerdt Magiels de strip Het geheim van de hersenchip waarin zijn professionele en artistieke achtergrond samenkwamen. De strip vertelt wat een psychose is en hoe je ermee kan omgaan; het werd in veertien talen vertaald. 'Ik wou mijn job en dat artistieke bezig zijn aanvankelijk gescheiden houden, maar ik heb er geen spijt van. Zoiets bestond namelijk nog niet', duidt Thys.
Vervolgens illustreerde hij nog twee strips over een bipolaire stoornis en autisme. Daardoor kan de kunstige prof zijn creativiteit en wetenschappelijke achtergrond inzetten om anderen al spelenderwijs te informeren.
