'Natuurlijke groepsimmuniteit kweken zal nog jaren duren'

Onder leiding van Pierre Van Damme, epidemioloog en hoogleraar vaccinologie, wordt aan de universiteit Antwerpen (UA) onderzoek gevoerd naar het procentuele aantal mensen dat al antistoffen gemaakt heeft tegen het coronavirus. Laatste resultaat: 3% aan groepsimmuniteit in België. Maar die 3% is een afname van de eerste week in april, voor de lockdown. 'Wat we deze week aan stalen hebben, is volledig onder invloed van de maatregelen. Het zou best kunnen dat we louter van 3 naar 5 procent gestegen zijn', verklaart Van Damme.

Meer dan 10% wordt moeilijk

'Als we de groepsimmuniteit geleidelijk laten groeien met de huidige maatregelen, is het een kwestie van jaren wachten', stelt Van Damme. Op basis van het reproductiecijfer van het coronavirus schatten experts dat 50 à 70% groepsimmuniteit nodig is om te zorgen voor een uitdoving van de epidemie. Maar dit percentage zou op natuurlijke wijze niet haalbaar zijn in de nabije toekomst.

Van Damme maakt de vergelijking met Zweden en Oostenrijk: 'In Zweden komen ze aan een groepsimmuniteit van 10% aangezien ze minder strenge maatregelen hebben toegepast. In Oostenrijk daarentegen, waar twee weken voor ons al strikte maatregelen genomen zijn, zitten ze aan een immuniteit van 1%. Alles blijft dus hangen onder de 10%, ongeacht of je strikte maatregelen invoert of niet. Ver weg dus van onze benodigde 60%.'

Toekomstige evolutie

Doorgaans evolueren virussen naar minder ziekmakende varianten. 'Vanuit het standpunt van het virus is het beter dat de gastheer overleeft. Als de gastheer sterft, dan sterft het virus ook omdat die het virus niet meer kan verspreiden.' Omwille van de gelijkaardige symptomen wordt het coronavirus vaak vergeleken met de griep. Maar uit virologisch onderzoek blijkt dat COVID-19 een lagere mutatiefrequentie heeft dan de griep, goed nieuws dus.

Dit betekent volgens Van Damme dat we 'gedurende de komende drie à vier jaar deze variant van het coronavirus zullen zien circuleren. Nadien duikt er een nieuw virus op met eenzelfde risico op ziektelast. Terwijl we voor de griep jaarlijks onze vaccins moeten aanpassen, zou dat voor dit coronavirus om de drie jaar mogelijk voldoende zijn.'

Hoewel een lockdown van de oudere bevolking een optie is, is het volgens Van Damme een asociale mogelijkheid: '65-plussers geven aan dat ze willen buiten komen, omdat ze nog actief zijn en in goede gezondheid verkeren. Anders zou je die hele bevolkingslaag binnen moeten houden tot er een vaccin op de markt komt.'

Bovendien is een lockdown van ouderen geen ideale oplossing voor iedereen; ook onder de 65 jaar zijn er kwetsbare mensen. 'Het is een stukje altruïsme en solidariteit om niet één leeftijdsgroep op te geven om de rest van de maatschappij te doen draaien. Zeker als er ook andere kwetsbare mensen in die maatschappij rondlopen.'

Tweede golf: quasi zeker

'Ik zou zeggen dat het bijna een zekerheid is dat die tweede golf eraan komt.' Een epidemie wordt gedreven door de vatbaren en niet door de zieken. 'Aangezien de groepsimmuniteit traag groeit en het vaccin pas volgend jaar klaar zou zijn, zitten we met een proportioneel heel vatbare populatie.' licht Van Damme toe. Vanaf de heropening van grenzen en het opnieuw invoeren van goederen, kan het virus mee geïmporteerd worden.

Zo moeten we volgens Van Damme voorzichtig de maatregelen afbouwen om een zware tweede golf te vermijden. De epidemie moet behapbaar blijven voor de huisartsen, spoeddiensten en intensieve zorg. 'Ik denk dat we tot het eind van het jaar zullen moeten leren leven met de gewoonte van een minimale afstand van anderhalve meter. Dat is de beste manier om de tweede golf onder controle te houden of met veel geluk te vermijden.' Van 'blijf in je kot', naar 'blijf op afstand'.