Verhuis van KU Leuven-campus legt frustraties bloot

UAntwerpen-rector Herman Van Goethem is weer van leer getrokken tegen de verhuis van de KU Leuven-campus in Antwerpen: die komt dichter bij het centrum en dichter bij het concurrerende aanbod van de UAntwerpen.

'Bij de andere universiteiten is er een grotere basis van vertrouwen wat betreft beleidssamenwerking', vindt Van Goethem. Als de KU Leuven in zee wil stappen op vlak van onderwijssamenwerking, dan ben je ipso facto wantrouwig, zegt hij.

'Praat eens met de Vlaamse rectoren'

Van Goethem meent hier ook namens de andere vier universiteiten te spreken: 'Ga eens praten met de rectoren van de andere drie universiteiten. Alle rectoren hebben wel verhalen over hoe fijn het is om de KU Leuven op uw erf te krijgen inzake onderwijs.'

De universiteiten beconcurreren elkaar onderling allemaal, maar de KU Leuven vestigt zich wel zeer dicht bij haar tegenspelers, vindt Van Goethem. En haar communicatiestrategie wordt ook niet altijd gesmaakt: vorige week nog was er ophef over een advertentie van de KU Leuven in Schamper, het studentenblad van de UGent. De KU Leuven trok daarop de advertentie in.

Dat expansieve beleid is niet het concept van waaruit je een universiteit organiseert, meent Van Goethem. 'De universiteiten van Cambridge en Oxford zitten toch ook niet verspreid over heel Engeland?'

KU Leuven is niet de enige

Luc Sels, rector van de KU Leuven, gaat niet akkoord: 'Met de rector van de UGent heb ik hier bijvoorbeeld nog nooit discussie over gehad, met de rector van VUB evenmin.' Daarnaast is de KU Leuven niet de enige universiteit met campussen buiten haar thuisstad.

'De UGent is ook actief in Brugge, Kortrijk en Oostende, UCLouvain is aanwezig in zes steden. Internationaal is dit ook eigen aan een geglobaliseerd hoger onderwijs. Maar in ons geval heeft het geen expansie als bedoeling', verduidelijkt Sels.

Agressief KU Leuven-beleid

De KU Leuven heeft volgens Van Goethem een machtspositie verworven sinds de jaren 70 door enerzijds de vermarkting van onderzoek, en anderzijds door de netwerken die daaruit voortvloeien. 'Dat maakt dat de KU Leuven zich momenteel meer kan veroorloven dan andere universiteiten', erkent Van Goethem.

Toch zegt Van Goethem niet dat concurrentie tussen universiteiten slecht is. Op vlak van onderzoek is het een stimulerende factor. Het beleid inzake studentenwerving van de KU Leuven is echter ronduit agressief, aldus Van Goethem.

Het verwijt van expansiedrift spreekt Sels tegen, want sinds de vestiging in Antwerpen heeft de KU Leuven het onderwijsaanbod daar niet uitgebreid – iets wat de decreten sowieso erg moeilijk maken. 'Het is dus fout te spreken van expansie, machtspositie of agressief beleid jegens andere universiteiten.'

De nieuwe campus is louter een logisch gevolg van het capaciteitsgebrek in de oude vestiging aan de Sint-Andriesstraat. 'Dit is niet meer dan een verhuis', beklemtoont Sels.

'KU Leuven moet opleidingen naar Leuven transfereren'

In 2023 zal de KU Leuven haar intrek nemen in een nieuwe campus in de Jezusstraat in Antwerpen – vlak bij de UAntwerpen en zijn associatiepartner, de Karel de Grote Hogeschool.

Sels stelt dat deze ligging in hartje Antwerpen niet anders kon. Het is lastig een geschikt gebouw te vinden op de woning- en huizenmarkt van Antwerpen, dat daarnaast aan bepaalde criteria moet voldoen.

'Zo vind je geen vijf gebouwen', licht Sels toe. 'Bovendien moeten we de belangen van de student centraal stellen, en dan is nabijheid tot de twee andere campussen in Antwerpen cruciaal'.

Een doorn in het oog is het voor Van Goethem dat de betreffende opleidingen, aangeboden in Antwerpen, niet bestaan in Leuven zelf. Rekrutering van studenten moet immers ten eerste lokaal gebeuren, en ten tweede op vlak van kwaliteit, stelt Van Goethem.

En inzake onderwijskwaliteit doet de UAntwerpen helemaal niet onder voor de KU Leuven, aldus Van Goethem. 'De KU Leuven moet zo'n moment (de verhuis wegens capaciteitsgebrek, red.) aangrijpen om haar opleidingen in Antwerpen naar Leuven te transfereren', onderstreept Van Goethem.

De historie achter KU Leuven in Antwerpen

'Decretaal bekeken kan dat niet in Leuven, en dat weet Herman Van Goethem ook', werpt Sels tegen. Het feit dat de KU Leuven niet alleen in Leuven rekruteert is historisch zo gegroeid sinds de integratie van de academische hogeschoolopleidingen, en verankerd per decreet.

In 2000 zijn de 'academische' opleidingen die aan hogescholen werden georganiseerd, geïntegreerd in een universiteit naar keuze. Sindsdien bieden hogescholen uitsluitend nog professionele opleidingen aan en universiteiten uitsluitend academische opleidingen.

Zo werd handelswetenschappen, een academische opleiding onderwezen aan de voormalige hogeschool Lessius in Antwerpen, geïntegreerd in de KU Leuven. Op die manier belandde de KU Leuven in Antwerpen. Hetzelfde is gebeurd in andere steden waar de KU Leuven momenteel actief is, vertelt André Oosterlinck, rector ten tijde van de associatievorming.

Rationalisatie van het hoger onderwijs

Nochtans gaan de opleidingen van de KU Leuven in Antwerpen lijnrecht in tegen de rationalisatie van het hoger onderwijs, vindt Van Goethem. 'Waar zijn we mee bezig? Dezelfde opleidingen pal naast elkaar, eigenlijk is dat van de pot gerukt', merkt Van Goethem op.

De Leuvense sites in Antwerpen brengen de universiteit meer geld op, maar deze dubbele inzet van middelen, waar de belastingbetaler nota bene voor opdraait, is nodeloos concurrentieel, aldus Van Goethem.

Sels werpt tegen dat in Antwerpen ook meerdere hogescholen hetzelfde aanbod aanbieden 'Daarnaast: journalistiek en handelswetenschappen worden bijvoorbeeld enkel door KU Leuven in Antwerpen aangeboden, niet door UAntwerpen.'

Sels verwijst naar Brussel, waar vijf universiteiten naast elkaar bestaan, de campussen van internationale universiteiten niet meegerekend. De stad Antwerpen floreert juist door dit uitgebreide aanbod aan opleidingen, en daar halen beide onderwijsinstellingen hun voordeel uit.

'Zolang de opleidingen een voldoende aantal studenten hebben en een eigen identiteit uitdragen, is dit juist een verrijking', meent Sels. Oosterlinck valt hem bij: 'Ik kan mij inbeelden dat de UAntwerpen een probleem heeft met de nieuwe campus, maar Antwerpen is ook het economische hart van Vlaanderen, zodat er plaats is voor twee.'

Toch stelt de KU Leuven zich niet collegiaal op, vindt Van Goethem. 'Maar het is niet zo dat we in een oorlogssituatie zitten. Verre van dat', nuanceert Van Goethem. Ook Sels toont begrip en getuigt dan ook niet slecht gezind te zijn om diens reactie op de nieuwe campus. De samenwerking over andere onderwerpen verloopt ondertussen goed.