artikel> Eén jaar na de bezetting van het Maagdenhuis
Nog geen democratisering aan de Universiteit van Amsterdam
Een jaar na de bezetting van het Maagdenhuis is er nog niet veel werk gemaakt van de eis tot meer democratisering aan de Universiteit van Amsterdam. De uitkomst? Twee commissies zonder studenten.
Ongeveer een jaar geleden daverde de Universiteit van Amsterdam (UvA) op haar grondvesten. Enkele ontevreden studenten bezetten toen wekenlang het Maagdenhuis, het rectoraat van de universiteit. De studenten eisten toen meer democratisering en meer transparantie. Een jaar later blijkt uit de zoektocht naar een nieuwe rector dat die eis nog ver weg is.
Rector
Volgens Linda Duits, freelancedocente aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de UvA, is er niet veel veranderd. “Uiteindelijk bleek deze week ook weer dat de UvA toch nog geen transparant bestuur heeft. Zeker als de academische gemeenschap nog steeds niets te zeggen heeft over wie ons gaat besturen en de hele procedure niet transparant is.”
Daarbij doelt zij op berichten in de Nederlandse pers rond de verkiezingsprocedure voor de aansteling van de nieuwe rector en de voorzitter van het College van Bestuur. Er moest een headhunter aan te pas komen om kandidaten voor beide topfuncties te zoeken. “Er heerst een regenten bestuurscultuur waarbij al die mensen uit dezelfde vijver komen,” legt Duits uit. “Daarmee kan het gebeuren dat iemand van een hogeschool naar de luchthaven van Schiphol gaat, wat toch een heel ander bedrijf is om aan te sturen. Als die mensen uit dezelfde bestuursvijver blijven komen, verandert er niet daadwerkelijk iets.”
“Het bestuurlijke brutale gedoe gaat eigenlijk gewoon door,” reageert Ilios Willemars, een student die vorig jaar bij de bezetting aanwezig was. “Er was laatst een mailtje van de raden van toezicht van de UvA en de Hogeschool van Amsterdam waarin ze vertellen dat ze ‘vanzelfsprekend’ geen mededelingen kunnen doen tot de procedure is afgerond. Vanzelfsprekend. Het gaat om mensen met een openbare bestuursfunctie.”
“Het bestuurlijke brutale gedoe gaat eigenlijk gewoon door.”
Ilios Willemars, student UvA
Maagdenhuis
Een jaar geleden kwamen studenten en docenten op straat tegen dit soort praktijken.Volgens Guy Rocourt, een student die er toen bij was, begon het protest vrij gemoedelijk. “We verzamelden in een grote collegeruimte en zouden er zo lang mogelijk blijven. Wanneer we eruit gehaald zouden worden, zouden we meewerken.”
Na bezettingen van andere universiteitsgebouwen werd op 25 februari het Maagdenhuis bezet. Willemars was er bij op die bewuste avond. “We begonnen ons af te vragen of we het Maagdenhuis konden bezetten, want het is een heel symbolisch gebouw. Toen de organisatoren aangaven dat we klaar waren, bleef iedereen staan. Eigenlijk zijn we daarna gewoon naar binnen gelopen."
"Toen de organisatoren aangaven dat we klaar waren, bleef iedereen staan"
Ilios Willemars, student UvA.
Enkele weken daarvoor was er al gemor te horen over het universiteitsbestuur. “Het begon als protest tegen besparingen binnen de humane wetenschappen. Die werden als oneerlijk beschouwd omdat die het gevolg waren van verkeerd financieel beleid van de universiteit,” vertelt docent Enzo Rossi. Duits vult aan: “Het ging bijvoorbeeld over het verdwijnen van de kleine talenstudies, maar ook over de ontzettend hoge werkdruk die er heerst in het hoger onderwijs.”
"Bij de UvA maakte een klein groepje gegadigden de dienst uit, die zelf niet dichtbij onderzoek of onderwijs staan. De nadruk komt dan veel te veel te liggen op rankings."
Ilios Willemars, student UvA.
Volgens Casper Thomas, een columnist bij De Groene Amsterdammer die de protesten van dichtbij meemaakte, kwam de bezetting niet zomaar uit de lucht vallen. “Er vond daar een soort uitbarsting plaats van alle klachten die al over de universiteiten geuit werden,” vertelt hij. “Ik schreef altijd al over hoger onderwijs, wetenschap, klachten die mensen al hadden over publicatiedruk en de massaliteit van het onderwijs.” De kern van het probleem was echter een gebrek aan democratische inspraak en transparantie.
Student Ilios Willemars stelt: “Bij de UvA maakte een klein groepje gegadigden de dienst uit, die zelf niet dicht bij onderzoek of onderwijs staan. De nadruk komt dan veel te veel te liggen op rankings.” Volgens Duits is het met de democratisering sinds de jaren negentig bergafwaarts gegaan. “Dat hebben wij best wel laten gebeuren. Studenten kwamen vaak niet opdagen bij verkiezingen voor de studentenraad. Ook daardoor is het mogelijk geweest om zo’n top-down bestuurssysteem te creëren. We hadden toen al in opstand moeten komen.”
Commissies
Een jaar later is er volgens de universiteit wel degelijk werk gemaakt van meer transparantie en democratisering. “Tijdens de protesten vorig jaar heeft de UvA een tienpuntenplan opgesteld. Dat bevat hervormingen op het gebied van democratisering,” meldt Joost van Tilburg, de woordvoerder van de UvA.
“De medezeggenschap wordt uitgebreid betrokken bij de keuze voor een nieuwe voorzitter en rector,” zegt hij nog. Ook worden er meer documenten openbaar gemaakt in het kader van een grotere transparantie.
“Het is wel duidelijk dat er erkenning is voor die problemen. Dat maakt het voor mensen al fijner,” vertelt Duits. Ook bij de Centrale Studenten Raad (CSR), de officiële studentenvertegenwoordiging, merken ze dat zaken anders zijn. “Er is wel een verandering van houding merkbaar,” zegt voorzitter Naomi Appelman.
De UvA stelde twee onderzoekscommissies in om de problemen te onderzoeken. “Er zijn twee commissies en een subcommissie ingesteld. Eén commissie houdt zich bezig met Financiën en Huisvesting, de andere met Democratisering en Decentralisering,” vertelt Van Tilburg.
Opvallend is dat de studenten niet in deze commissies vertegenwoordigd zijn. “De Studentenraad heeft mee de commissie ingesteld en bepaald wie in die commissie kon komen,” zegt Appelman. De leden van deze commissies zijn echter experts, externen en hoogleraren. “Ze leveren goed werk,” benadrukt Appelman.
"In alle debatten die over het hoger onderwijs wordt nu ook naar de bezetting verwezen"
Casper Thomas, columnist Groene Amsterdammer.
Democratisering
Rossi merkt op dat dit allerminst democratisch is. “Er is vooruitgang geboekt, maar al tijdens het instellen van die commissies werd duidelijk dat sleutelfiguren niet blij waren met de nieuwe democratische wind die door de universiteit woei.”
Volgens Duits is het nog te vroeg om van een grondige democratisering te spreken. “Nadat het Maagdenhuis in 1969 was bezet, was er natuurlijk ook niet meteen democratisering aan de universiteit. Die dingen gaan heel langzaam en leiden later tot resultaten.”
Ook Thomas heeft begrip voor de trage verandering. “Ik denk dat je veel geduld moet hebben. De universiteit is nu niet meteen veranderd. Dat krijg je niet voor elkaar in een jaar.” Volgens hem ligt het belang van de bezetting dan ook ergens anders. “Ik denk dat de belangrijkste winst is dat er een soort politieke gevoeligheid is ontstaan. In alle debatten die over het hoger onderwijs nu plaatsvinden, wordt ook naar de bezetting verwezen.”
Toch waarschuwt Duits dat er wel degelijk werk moet worden gemaakt van een geloofwaardige democratisering en transparantie. “De universiteit is gewoon een heel bureaucratisch apparaat. In die bureaucratie gaat er veel verloren. Nu is er weer een praatavondje, dan weer een commissie, weer iets wat gewoon niet veel concrete resultaten oplevert.”