Hans Op de Beeck: 'Psychologen betere bestuur­ders? We hebben een erg menselijke aanpak'

'Ik ben zelf het voorbeeld van iemand die op zijn achttiende een slechte studiekeuze heeft gemaakt', zegt Hans Op de Beeck, kersvers decaan van de faculteit Psychologie en Peda­go­gische Wetenschappen. Als jonge knaap was hij ei zo na burgerlijk ingenieur geworden. 'Maar na een paar maanden studeren dacht ik: dit is echt niets voor mij.' 

Toen viel zijn oog op de cursus psychologie van een student met wie hij wel eens 'op stap ging' in Leuven. 'Meteen merkte ik: dat is eigenlijk keitof en niet gewoon vanbuiten leren. Ik ben die richting gaan stu­deren en heb nooit meer achterom gekeken.' 

Dat bleek een juiste keuze: hij werd professor in de neuropsychologie aan de KU Leu­ven. Deze zomer nam zijn leven een nieuwe onverwachte wending, omdat voormalig decaan Dirk Hermans als vicerector opgenomen werd in de beleidsploeg van rector Severine Vermeire. Op de Beeck volgt hem tijdens de komende vijf jaar op.

We treffen hem tussen de vergaderingen door in de zeteltjes van zijn kantoor. 'Ik ben begin september verkozen en een week later ging mijn mandaat al in, veel sneller dan bij een normale verkiezing. Ik moet me nog wat inwerken in de dossiers, maar ik kan gelukkig terugvallen op een team ervaren vicedecanen.' 

Hebt u grote schoenen om te vullen?  
Hans Op de Beeck: 'Zeker, en dat geldt zowel voor Dirk Hermans als zijn voorgangers. Onze faculteit is altijd goed bestuurd. Wij zijn al lang gespaard van grote politieke intriges of kampvorming. Meestal zit iedereen wel op dezelfde lijn over de richting die we uit willen gaan. Heel lang geleden was dat wel wat anders, maar nu verloopt alles construc­tief.' 

Zijn psychologen betere bestuurders?   
'Dat weet ik niet. Ik denk wel dat we typisch een erg menselijke aanpak hebben. We star­ten vanuit empathie voor het individu. Ik zal bijvoorbeeld steeds nadenken over de gevol­gen van bepaalde maatregelen voor de mensen op de werkvloer. Je kan alles wel uit­denken in grootse plannen, maar het zijn uiteindelijk de mensen zelf die de taak moeten uitvoeren. Dat is een aandachtspunt dat psychologen zeker hebben.' 

Gaat u ondertussen les blijven geven?  
'Neen, en dat vind ik heel jammer, maar als decaan moet je keuzes maken. Zelf heb ik een grote onderzoeksgroep en als je zoveel medewerkers hebt, dan kan je dat werk niet van de ene dag op de andere stopzetten: dat onderzoek wil ik blijven doen.' 

'Toch geef ik heel graag les. De job van professor is erg boeiend op veel vlakken, ook wat onderwijs betreft. Ik kijk er nu al naar uit om die stap ooit terug te zetten.' 

Volgens het stereotype zitten in die lessen vooral vrouwelijke studenten. Wil u daar iets aan doen?  
'Daar willen we zeker op inzetten. Toen ik zelf studeerde, merkte ik meteen dat Psycho­logie een veel bredere opleiding is dan ik op het eerste gezicht gedacht had. Enkele van onze studenten specialiseren zich bijvoorbeeld in het analyseren van data. Vraag aan een paar achttienjarigen of psychologen volgens hen als data-analist aan de slag kunnen, en ze weten het niet.'

'We starten binnenkort een postgraduaat in de sportpsychologie, samen met de faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen. Het begeleiden van Messi en Ronaldo, dat spreekt ook voor mannelijke studenten tot de verbeelding. Dat soort aspec­ten van onze opleidingen moeten we meer in de markt zetten.' 

Studenten krijgen soms betwijfelbaar psychologisch advies op sociale media. Is dat een probleem?  
'Vaak gebeurt dat niet met slechte bedoelingen en veel van die mensen doen dat ook goed. Maar dat geldt niet voor iedereen en daar is te weinig controle op. En het gaat niet enkel om sociale media.' 

Tegenwoordig kan ChatGPT zelfs advies geven.   
'Inderdaad, en we moeten de boodschap uitdragen dat je artificiële intelligentie niet mag gebruiken als therapeut. Van de voorvallen die internationaal bekend zijn, weten we dat dat tot problemen leidt. Voor zo'n psychologische bijstand kan je niet op AI vertrouwen en de meeste mensen hebben daarvoor het gezond verstand.' 

'Ik beschouw AI daarom niet als een bedreiging voor ons beroep. Het zou zelfs fijn zijn als we het meer kunnen gebruiken waar dat zinvol is, al ben ik ook kritisch. Er wordt gezegd dat AI de vervelende taakjes van professoren kan overnemen, maar het is niet zo dat we ons onderwijs daardoor plots op een veel betere manier zullen kunnen organiseren.' 

Het aantal studenten aan jullie faculteit steeg de laatste jaren enorm, maar de middelen groeien niet mee. 
'Inderdaad. We merken vooral een verschuiving op: steeds meer studenten kiezen voor onze klinische opleidingen. Daar zit het probleem, want van de klinische opleidingen aan de Vlaamse universiteiten en hogescholen zijn de psychologie en de ortho­pedago­gie de slechts gefinancierde per student.' 

'Dat is historisch gegroeid. Aan de Belgische universiteiten zijn de instellingen voor psychologie ontstaan vanuit de filosofie. In de rest van de wereld zijn ze vaak uit de Biomedische Wetenschappen gegroeid.'

'Wij hebben nog steeds onderzoekers die eerder filosofisch onderzoek verrichten, maar ook professoren neigen naar de Biomedische Wetenschappen of heel wiskundig onder­zoek. Maar de financiering die we krijgen, is er een van een faculteit in de Humane Wetenschappen.' 

'Als je praat met faculteiten uit de Bio­medische Wetenschappen, dan zullen die je met recht vertellen dat ook zij extra geld nodig hebben om goede opleidingen te voorzien. Wij moe­ten het nog eens met de helft van hun financiering doen, en dat zorgt voor uitdaging­en.' 

'Ook buiten de universiteit, trouwens. We willen er bij­voor­beeld voor zorgen dat alle studenten een mooie stageplaats krijgen. Maar daarvoor hangen we sterk af van het praktijkveld en ook dat staat erg onder druk.' 

Rector Severine Vermeire wil het interne financieringsmodel binnen de universi­teit herzien. Dan zouden jullie misschien meer geld krijgen. Kijkt u daarnaar uit?  
'Als het van mij afhangt, mag die optie gerust bekeken worden. Maar ik denk dat voor die oefening veel tijd nodig is, terwijl er dan misschien minder aandacht gaat naar de acute problemen die er zijn.' 

'Ik zou het jammer vinden om veel tijd te verliezen aan geregel. Ik heb liever gerichte oplossingen voor de noden die we nu hebben op de werkvloer. Daar komt de psycholoog in mij naar boven.' 

Ondanks financiële moeilijkheden moet uw faculteit van de Vlaamse regering de Master in het Basisonderwijs aanbieden. Die heeft maar vier inschrijvingen: een flop?  
'Die evaluatie moeten we nu niet maken, maar over een paar jaar. Een student kan zich ook niet zomaar inschrijven voor de master. De meesten moeten eerst door een schakelprogramma en daar zijn er meer inschrijvingen.' (negentien studenten, red.)

'Het is voor de studenten nog altijd niet duidelijk of ze door die master meer zullen verdienen en of de opleiding een meerwaarde biedt voor hun latere job. Daarom hebben we nood aan rolmodellen die de opleiding voltooid hebben. Als we die meerwaarde kunnen aantonen, dan zullen de studenten wel volgen.'

Er kwam kritiek op de inkorting van het schakelprogramma voor de master in de Pedagogische Wetenschappen. Bereidt die de nieuwe studenten goed voor? 
'Bij zo'n programma is de inhoud veel belangrijker dan het aantal vakken. Het schakel­programma voor de master in de Psychologie is al langer vrij kort, maar wie dat volgt, moet in één jaar slagen voor twee zware statistiekvakken. Als je dat als student voor mekaar krijgt, dan heb je echt het academische gehalte om de master aan te kunnen.' 

'Een schakelprogramma moet dus niet per se lang zijn, het moet je goed voorbereiden. De in­korting bij Pedagogie is dus een erg beredeneerde keuze. En als we na een paar jaar problemen opmerken, dan passen we die beslissing zeker aan.'