ANALYSE AI
Zowel een technische als een ethische blik: dit moet een AI-bootcamp jou aanleren
Als het van rector Severine Vermeire afhangt, krijgt elke student binnenkort een snelcursus AI voor academici. In afwachting van de concrete uitwerking, onderzochten wij alvast hoe zo'n bootcamp er best uitziet.
Er komen bootcamps voor AI-geletterdheid. Rector Severine Vermeire beloofde het tijdens haar campagne en herhaalde die woorden tijdens de opening van het academiejaar. De bootcamps moeten 'elke student en docent opleiden in de basisbeginselen, toepassingsmogelijkheden en uitdagingen van (generatieve) artificiële intelligentie', zo luidt de belofte van de rector.
Vermeire wil er meteen werk van maken. 'De beleidsploeg is volop bezig aan de concrete invulling van opleidingen maar kan op dit moment nog geen verdere toelichting geven', zegt vicerector voor Onderwijsbeleid Margriet Van Bael. Wat een bootcamp inhoudt en welke vorm het aanneemt, blijft dus vrij onduidelijk.
Momenteel bestaan er al inleidende vakken over het onderwerp, maar het opzet van zo'n bootcamp is ambitieuzer, zegt professor Tinne De Laet (KU Leuven), die betrokken is bij de uitrol ervan. 'Het moet studenten kennis laten maken met de gevaren en de kansen van AI, door hen concrete handvaten te geven voor handige tools, en door uit te leggen hoe de KU Leuven ernaar kijkt.'
Zet het op je cv
Erg ambitieus, maar toch is het belangrijk dat het bootcamp er zo snel mogelijk komt. 'Er is de laatste jaren zoveel veranderd dat we een achterstand opgebouwd hebben', zegt onderzoekster in de onderwijskunde Ann Fastré (KU Leuven). 'Ik hoop dat kritische bemerkingen over AI binnenkort in elk vak aan bod kunnen komen, maar op dit moment is een algemene inleiding echt noodzakelijk.'
Studenten werken dan wel graag met pakweg ChatGPT, les krijgen ze er amper over. Onderwijsondersteuner Bert De Groef (KU Leuven) vraagt tijdens zijn AI-workshops steeds wie al uitleg kreeg over het gebruik ervan.
'Een goede geopolitieke blik op artificiële intelligentie is echt belangrijk'
Naar eigen zeggen gaat het om een minderheid van de studenten. 'Terwijl dat een noodzaak is voor hun activiteiten aan de universiteit en later op de werkvloer', zegt De Groef. 'AI-geletterdheid begint zelfs op te duiken in vacatures.'
Wouter Devroe, decaan van de faculteit Rechten, deelt die bezorgdheid. Als studenten niet snel leren om het niveau van de beschikbare AI-tools te overstijgen, dan heeft dat volgens hem gevolgen voor hun kansen op de arbeidsmarkt.
'Sommigen hebben veel knowhow, terwijl anderen nog weinig of niets weten', zegt Devroe. 'Maar we moeten allemaal bijleren. Ik wil niet dat onze mensen vervangen worden door een tool. Ze moeten zó goed zijn dat geen enkele tool hen kan verslaan.' Een technische uitleg mag dus zeker niet ontbreken.
Meer dan ChatGPT
Omdat voor elk vakgebied specifieke toepassingen bestaan, moet het bootcamp volgens De Laet verschillen per opleiding. 'Een algemene deler is belangrijk, maar daarna moet je zorgen voor een afsplitsing', zegt De Laet. Fastré beaamt dat. 'Een computerwetenschapper die niet weet hoe AI werkt, dat kun je je niet voorstellen. Zo mag er ook geen filosoof meer afstuderen die nooit nagedacht heeft over de ethische implicaties van AI.'
Een bootcamp mag bovendien niet ophouden bij uitleg over generatieve artificiële intelligentie, zoals ChatGPT. 'Veel AI-toepassingen herkennen we niet als dusdanig', zegt Fastré. 'Als je tijdens het scrollen op je telefoon reclame krijgt op basis van je vorige zoekresultaten, dan zit daar bijvoorbeeld ook artificiële intelligentie achter.'
'Een hoorcollege over AI: dat werkt niet'
Toch kunnen enkele basisprincipes vastgelegd worden. Zoals het voorbeeld van sociale media aantoont, heeft artificiële intelligentie een sterke impact op onze maatschappij. Voor de docenten die Veto sprak, geldt kritisch nadenken over het gebruik ervan daarom als een startpunt.
'Het is belangrijk dat ook een niet-technische reflectie aan bod komt', zegt professor in de techniekfilosofie Lode Lauwaert (KU Leuven). Niet alleen filosofen, maar alle studenten moeten nadenken over de ethische implicaties van AI.
Hij wijst erop dat zij zeker ook over het duurzaamheidsaspect, de bias en de discriminatie door AI moeten reflecteren. 'Maar AI wordt tegenwoordig ook gebruikt voor geopolitieke doeleinden', zegt Lauwaert. 'Ik hoop dat dat grote verhaal zeker aan bod komt. Een goede geopolitieke blik op artificiële intelligentie is echt belangrijk.'
Niet begrenzen, maar uitdagen
Studenten moeten ook weten wat de regels van de KU Leuven zijn, vindt De Laet. 'Een cursus in ChatGPT plaatsen om een samenvatting te genereren, mag bijvoorbeeld niet. ChatGPT houdt die informatie bij, en daarom bega je een schending van het auteursrecht van je professor.' Wie met een mailadres van de KU Leuven inlogt bij Microsoft Copilot, surft wel in een beveiligde omgeving.
Toch mag het bootcamp zich niet blindstaren op gevaren en beperkingen, zo vindt Devroe. De tools zijn beschikbaar, en dus gebruiken studenten ze. Net daarom moeten ze volgens de decaan uitgedaagd worden dankzij AI, in plaats van enkel hun mogelijkheden te beperken.
'We onderschatten de impact die AI kan hebben op democratisering van het onderwijs'
Hij geeft een voorbeeld uit zijn vakgebied. 'Op dit moment kunnen wij onze bachelorstudenten maximaal twee keer per jaar een pleitoefening geven in onze oefenpleitzaal. Als studenten daarnaast over een tool zouden beschikken die hen laat pleiten tegen een virtuele rechter die daarvoor getraind is, dan krijg je een betere opleiding.'
Dat vraagt om investeringen, zegt Devroe. 'Maar als faculteit hebben wij het budget niet om alle relevante AI-tools aan te kopen. Mijn vrees is dat ontwikkelaars ze daarom rechtstreeks aan de studenten zullen aanbieden. Sommigen zullen dat niet kunnen betalen. We onderschatten de impact die AI kan hebben op democratisering van het onderwijs.'
Goede bootcamps zijn flexibel
Het team van de rector moet niet enkel beslissingen maken over de inhoud en de financiering van het bootcamp, ook het format staat ter discussie. 'We moeten die informatie zo interactief mogelijk brengen', zegt De Groef. 'Een hoorcollege of een digitale module: dat werkt niet, ook niet in andere contexten.' Volgens De Laet kan een inleidend college nog dienen om de studenten te enthousiasmeren, 'maar dan moeten ze vooral zelf aan de slag.'
Omdat het digitale landschap voortdurend verandert, is flexibiliteit erg belangrijk. 'Het curriculum kan dus niet vastliggen van september tot in juni', zegt Fastré. 'Je moet er als docent voor openstaan dat je misschien nog tools of regels moet uitleggen die nog niet bestaan.'
Toch is het niet de bedoeling dat de inhoud van het bootcamp elk jaar volledig verandert, stelt De Laet. 'Er was dan wel die initiële revolutie, maar ik verwacht vanaf nu vooral kleine evoluties. Daar kunnen vakdocenten zelf op inspelen door studenten te wijzen op vernieuwingen en handige tools, maar de basis blijft dezelfde.'
Moeten professoren ook op bootcamp?
Niet alleen voor de studenten is het bootcamp een noodzaak, ook het personeel ontsnapt er niet aan. Voor De Laet heeft die stap zelfs prioriteit: 'Als je studenten gepast wilt leren omgaan met AI, moet je ook in de vakken aan het werk gaan. Daarvoor moeten professoren in de eerste plaats zelf kunnen nadenken over verantwoord AI-gebruik binnen hun vakgebied.'
Praktisch gezien stelt dat de universiteit voor een uitdaging. Docenten kun je moeilijk zelf naar de les sturen, zo beaamt Fastré. Ze ziet op dat vlak een belangrijke rol weggelegd voor het KU Leuven Learning Lab, het netwerk voor onderwijsexpertise van de universiteit. 'Het lab kan bijvoorbeeld webinars of online ondersteuningsmodules voorzien.'
AI kan de onderwijsondersteuning zelfs vergemakkelijken, zo stelt De Groef. 'Praktijkassistenten zullen altijd nodig blijven. Het beperkte onderzoek dat bestaat over feedback door AI, is bijvoorbeeld niet schitterend. Maar voor taken die eenvoudig vervangbaar zijn, liggen er zeker mogelijkheden.'
