Nu Meta geen poli­tieke adver­tenties meer toelaat: 'Impact op jongerenpartijen blijft beperkt'

In 2024 spendeerden alle jongerenpartijen nog samen 50.000 euro aan politieke advertenties op de platformen van Meta, het bedrijf achter onder andere Facebook en Instagram. Dat gaat vanaf 10 oktober niet meer: Meta stopt ermee. Het bedrijf van Marc Zuckerberg verwijst naar 'onhaalbare eisen opgelegd door de Europese Unie'. 

Het verbod op politieke advertenties zal de manier waarop partijen communiceren veranderen, klinkt het bij experten en de jongerenpartijen zelf. Daarbij zullen creativiteit en lokale betrokkenheid belangrijker worden. Jongerenpartijen zullen hun strategieën moeten aanpassen, maar blijven wel zichtbaar via alternatieve kanalen. 

Geen gamechanger

Toch wil media-expert Reinout Van Zandycke de impact van Meta's ban nuanceren. 'Dit is geen grote gamechanger voor jongerenpartijen', zegt hij. 'Zij bouwen hun zichtbaarheid vooral op via evenementen, lokale aanwezigheid en netwerken. De impact blijft beperkt.' 

Vooral de moederpartijen worden getroffen, denkt professor politieke wetenschappen Dave Sinardet (VUB). 'Ze gaven gigantisch veel geld uit aan advertenties op Meta. In België liep het echt uit de hand: zelfs in niet-verkiezingsjaren besteedden de Belgische partijen meer dan andere Europese landen waar er wel verkiezingen werden gehouden.' 

Ook de jongerenpartijen zelf relativeren het belang van politieke advertenties op sociale media. 'De meest overtuigende boodschappen zijn niet gesponsord', zegt Bram Van Hecke, voorzitter van JONGCD&V. 'Jongeren tonen sowieso interesse in politiek en wij bereiken hen vooral lokaal.' 

Hetzelfde geluid hoor je bij Vlaams Belang Jongeren. 'Ons bereik op natuurlijke wijze, zonder sponsoring, is bijzonder goed. Onze kiezers zijn trouw, en we hebben sterke kanalen buiten Meta om', zegt voorzitter Mercina Claesen. Volgens haar blijft fysiek contact cruciaal: 'Iedereen komt daar ook altijd op af. We zijn de grootste en de populairste jongerenpartij, en dat zal ook zo blijven.'

Van nadeel naar voordeel

Toch sprongen jongerenpartijen tot nu toe gretig om met politieke advertenties op sociale media. Tussen 2019 en 2024 gaven alle jongerenpartijen samen al 140.000 euro uit aan Meta, berichtte Veto eerder. Daarvan kwam maar liefst 100.000 euro van Comac, de jongerenpartij van de PVDA.

'Het politiek debat vindt vandaag plaats op sociale media', reageert voorzitter Sander Claessens. 'N-VA en Vlaams Belang domineren daar en wij willen het terrein niet overlaten aan extreemrechts.' Op de tweede plaats van grootste uitgaven kwam Vlaams Belang Jongeren. 'Als je het spel niet speelt, geraak je er niet. De andere partijen doen het ook', zegt Claesen. 

In 2024 alleen was JONGCD&V plots de sterkste stijger. Bram Van Hecke erkent dat advertenties effectief zijn, ook al noemt hij ze 'platte boodschappen'. 'Het zou absurd zijn om jezelf een wapen te ontzeggen dat andere partijen wel gebruiken. Daarom ben ik voor een verbod: het maakt de strijd eerlijker en inhoudelijker.' 

Eenzijdig

Van Hecke ziet dan ook voordelen in de ban van Meta. 'Omdat het terug meer over inhoud zal gaan, zullen de boodschappen van de jongerenpartijen meer naar boven kunnen drijven. Jongerenpartijen zijn voornamelijk een beweging, maar ook een manier om jong talent te rekruteren.'

Ook Sinardet vindt de beslissing van Meta 'een goede zaak'. 'Dat politieke advertenties volledig verboden worden is jammer, maar dat is de keuze van Meta. Het blijft beter dan de totale vrijheid die er nu heerste en leidde tot misleiding en buitenlandse inmenging tijdens verkiezingen.' Daar gaan Vlaams Belang Jongeren en Comac niet mee akkoord. 

Claessens hekelt de 'eenzijdigheid van deze Europese wetgeving'. 'De moderatie rond haatspraak, racisme en seksisme wordt teruggetrokken. De partijen worden hier eenzijdig geviseerd, maar gaat de EU ook optreden tegen extreemrechtse influencers?' 

Claesen waarschuwt dat haar partij 'structureel wordt uitgesloten van klassieke media.' 'Onze kiezers hebben evenveel recht om onze standpunten te kennen, zeker in een democratie', zegt ze. 'Als er niets in de medialandschap verandert dan is het wel een soort van greep van welke meningen je wel of niet wil horen.'

Klassieke media? 

Waar kunnen jongerenpartijen dan wel hun boodschap kwijt? Volgens Sinardet is het belangrijk dat kiezers hun oordeel baseren op informatie uit televisieprogramma's en debatten. 'Het is nooit perfect, maar het is beter dan enkel te worden blootgesteld aan doelgericht gestuurde advertenties.' 

Van Zandycke verwacht dat een deel van de investeringen zal terugvloeien naar klassieke media. 'Tijdens vorige verkiezingen had N-VA al stevig ingezet op Belgische media.' Daarnaast zouden er misschien nieuwe vormen van advertenties kunnen verschijnen, zoals 'samenwerkingen met influencers. In België is dit nog geen fenomeen, maar in de Verenigde Staten wel', aldus Van Zandycke. 

Het is geenszins het geval dat partijen volledig het zwijgen wordt opgelegd, zegt Sinardet. 'Er blijven nog voldoende kanalen over voor politieke communicatie. Partijen mogen nog altijd een profiel hebben en berichten delen. Alleen de betaalde advertenties, die op een minder transparante manier werden gepromoot, zijn nu verboden.'

Niet alle partijen zien klassieke media echter als een haalbaar alternatief. Zo zegt Comac-voorzitter Sander Claessens dat zijn beweging er graag meer in zou investeren, maar dat 'ze ondervertegenwoordigd worden.' 'Dat is precies waarom we inzetten op sociale media. We gaan daar ook vollenbak op blijven investeren', benadrukt hij.