Kunnen studenten nog zonder AI? 'Het is niet onmogelijk'

Twee jaar geleden gebruikte vijf op tien studenten artificiële intelligentie voor hun studies, terwijl dat volgens de recentste cijfers van de ACCO-barometer ondertussen al negen op tien is.  

Het bestaan van artificiële intelligentie in het hoger onderwijs valt dan ook niet meer te betwisten, klinkt het bij Stef Aupers, professor bij Communicatiewetenschappen aan de KU Leuven. 'Zoals je niet kan ontkennen dat het regent, wil je ook niet ontkennen dat AI er is en waarschijnlijk niet meer weg gaat.'

Valsspelen

'Het kan wel moeilijk worden om te studeren zonder AI', vertelt Cedric Mellemans, student Handelsingenieur. 'Op een antwoord van het Toledo-discussieforum moet je meestal even wachten. Een antwoord van ChatGPT heb je al na drie minuten.' 

'Het vergt veel wilskracht om AI niet te gebruiken', vertelt Marie Schrevens, studente Computerwetenschappen. 'ChatGPT bespaart me veel tijd', zegt ze. Maar loop je dan achter als je geen gebruik maakt van AI? 

'Ik denk van wel, ja', zegt Aupers. 'Of het wel of niet valsspelen is, is ingewikkeld. Maar er ontstaat een ongelijkheid tussen mensen die er vol in stappen, en de tools op een slimme manier gebruiken en de mensen die dat niet doen. Dat is de reden waarom we daar heel helder en transparant een beleid over moeten formuleren.'

ChatGPT mag dan wel een universeel hulpmiddel geworden zijn, het beleid rond AI kan sterk verschillen binnen opleidingen aan de KU Leuven. 

'In elk vak proberen we zo expliciet mogelijk te zijn over wat je wel en niet kan doen. En dan is het voor een student wel belangrijk om daaraan te voldoen. Op een gegeven moment kun je niet meer zeggen: ik doe het niet. Ik zeg het twijfelend, maar dat is wel de realiteit. AI wordt een didactische tool', zegt Aupers.

Richtlijnen

Naast de studierichting zijn er ook grote contrasten tussen verschillende vakken. 'De meeste proffen zien liever niet dat je het gebruikt, zeker niet voor vakken met een paper. Anderzijds heb ik een vak waar ons een speciale AI-tool werd aangeraden voor het verwerken van verplichte literatuur', vertelt Kato Valkenaers, studente Geschiedenis. 

Op de vraag of de studenten de regelgeving rond AI kennen, kwamen er heel uiteenlopende antwoorden. 'Voor mij is het beleid wel duidelijk, zeker wanneer het in de les wordt uitgelegd', aldus student Kato. 

Cedric is het daar echter niet mee eens: 'Professoren communiceren het niet en verwijzen niet naar een concreet document waar de regels duidelijk in staan.' Daar voegt hij nog aan toe: 'Enkel als we af en toe toch een vak met een paper hebben, zeggen de proffen dat we ChatGPT mogen gebruiken, maar het niet volledig erdoor mogen laten schrijven.' De grens is dus zeer vaag.

Bij Marie is het dan weer helemaal omgekeerd: 'Bij ons heb je echt vakken over AI zelf. Je leert niet alleen hoe je het moet gebruiken, maar hoe het in elkaar zit en waar de fouten kunnen gebeuren. Dat zijn vakken die heel belangrijk zijn in de wereld van computerwetenschappen.'

Keuze tussen tools

Het lijkt soms dat er voor zowat alles wat je kan bedenken wel een AI-tool bestaat, maar welke wordt nu het meest gebruikt? Voor de studenten met wie Veto sprak, stond ChatGPT steevast in het lijstje, al kwamen er voor elke opleiding wel specifieke toepassingen naar boven. 

Voor de wiskundeopdrachten van Cedric gebruikt hij een speciale functie binnen ChatGPT waarbij de chatbot zelf moet rekenen en niet meteen naar antwoorden op het internet zoekt. 

Marie grijpt dan weer naar een heel andere tool, specifiek gericht op het schrijven van eenvoudige code en het opsporen van fouten erin, namelijk Github Copilot. Kato kreeg nog een andere tool aangeraden door een van haar professoren: NotebookLM. Die tool is toegespitst op het verwerken van teksten en kan bijvoorbeeld ook mindmaps maken.

Te gemakkelijk? 

Hoewel AI heel wat taken kan vergemakkelijken, worden er regelmatig waarschuwingen de wereld in gezonden over de fouten die AI maakt. Wanneer je ChatGPT opent, komt er meteen onderaan een disclaimer tevoorschijn met diezelfde boodschap. Volgens Kato gebeurde het al regelmatig dat ChatGPT onbestaande literatuur verzon. 'Ik zoek dat dan op en dan zie ik dat het fake is. Meestal bestaat de helft niet of geraak ik er niet aan.'

'Met informatie kan je nog best veel fout doen denk ik, maar je code werkt of werkt niet', zegt Marie. 'Afhankelijk van hoe bekend de programmeertaal is, kom je meer of minder fouten tegen. Ik ben nu bezig met een declaratieve programmeertaal. Die wordt niet zoveel gebruikt, dus er is veel minder over te vinden en zo komen er veel makkelijker fouten in voor.'

Net zoals Marie, komt Cedric weinig in aanraking met fouten van AI. 'De meerderheid van mijn vakken betreft wiskunde, dus als er iets fout is, kom je daar wel snel achter.'

'Ik ben ook verbaasd over hoe efficiënt en goed het vaak werkt', meldt Aupers. 'Het neemt wel wat weg van het geploeter, wanneer je bijvoorbeeld tientallen artikelen wil ordenen. Met een druk op de knop is dat geregeld. Het resultaat kan goed zijn, maar juist uit het proces zonder AI-gebruik leer je heel veel. Dat mis je op die manier.'

Toekomst zonder AI 

AI lijkt niet meer weg te denken, maar wat zouden de effecten zijn op studenten als het wegvalt? Volgens Cedric zou je één of twee maanden je studietechniek moeten aanpassen. 

Ook voor Kato zijn een aantal maanden alles wat de student nodig heeft om zich weer aan te passen. 'Het internet blijft bestaan. Je gaat alles gewoon weer opzoeken op Google en er is nog steeds begeleiding aan de KU Leuven om teksten te schrijven.' 

Marie deelt dezelfde mening. 'Ik denk dat het nu meer gebruikt wordt uit gemak. Het is niet onmogelijk, want er zijn studenten die het voor ons hebben gedaan en de lessen zijn niet per se moeilijker geworden.'

'Verslaving is een groot woord', zegt Aupers dan ook. 'Maar de afhankelijkheid van AI treedt wel zeer snel op.' Kato vertelt daarbij nog: 'Het staat gewoon op je computer. Zelfs bij een Google-zoekopdracht krijg je tegenwoordig een AI-overzicht. Omdat het bovenaan staat, lees je dat meestal toch als eerste.'

'Bij elke technologische verandering treedt er natuurlijk een zekere morele paniek over technologie en nieuwe media op', benadrukt Aupers. 'Met videogames was het zo, net zoals met sociale media. Zelfs Socrates waarschuwde in zijn tijd voor het opschrijven van zijn ideeën. "Dat is gevaarlijk, want dan onthoud je niets meer", klonk het toen.'

Aupers meldt daarbij: 'Je kan niet zeggen dat studenten er dommer van worden. Maar het doet iets met je cognitieve vermogens. En elke keer laait dezelfde discussie weer op met nieuwe vormen van technologie.'