Ik wil ook een flaneur zijn

Een volledig gebombardeerde stad, een blanco canvas, klaar om te worden ingekleurd met nieuwigheden. Toch werd dat witte doek na de Tweede Wereldoorlog vooral een kleurloos cementen weerspiegeling van het patriarchaat. Alles werd wederom naar de maat van mannen gebouwd.

Urenlang dook ik voor mijn thesis in de Antwerpse archieven. Eindstand: tijdens mijn onderzoek stootte ik op één architecte die werd geïnterviewd. Waarvoor? Om advies te geven over de afmetingen van nieuwe appartementen. Hoe groot moet 'haar' optimale keuken ook alweer worden?

De restanten van fantasierijke mannen in donkergrijze maatpakken zinderen vandaag nog na: voetpaden zijn smal en weinig bewandelbaar met kinderwagens en vrouwen voelen zich onveilig in parken waar slechts één ingang hun uitweg garandeert.

Er wordt ons vaak geleerd dat het vermijden van problemen in de stad onze verantwoordelijkheid is. 'Ga niet alleen naar buiten.' 'Kleed je niet zo.' 'Blijf weg uit die buurt.' En dat terwijl iedereen eigenlijk de machtsdynamiek in onze steden en onze samenleving aan de kaak moet stellen. Een nieuw standbeeld of een extra lantaarnpaal maakt nog geen vrouwvriendelijke stad.

Door Dansaert-taferelen en de daarmee gepaard gaande grenzeloze gentrificatie vallen vrouwen vaak opnieuw uit de boot. In grote steden verdwijnen plaatsen van gemeenschap voor torenhoge luxe appartementen. Een vrouwvriendelijke stad is een mensvriendelijke stad, waar economie het niet altijd haalt van het sociale aspect.

Dit is geen betoog om alle mannen in stadsplanning een C4 te bezorgen. Om gendersensitief te plannen hoef je geen vrouw te zijn. Vrouwen vergeten zelf vaak hun genderbril op te zetten. Toen de helft van de toiletvuilbakjes aan de KU Leuven tijdelijk verdwenen, getuigde dat enkel van onwetendheid.

Ik pleit wel voor meer activisme, meer genderdata en een grotere bewustwording van ongelijkheid in steden. Iedereen heeft zijn voordeel bij een feministische stad. Comfortabele liften aan het station zijn een zegen voor moeders én vaders met kinderen en minder mobiele personen. Maar ook jij kan je been breken en dan is het fijn als daarmee je toegang tot de stad niet wordt ontzegd.

Maar veel projecten zijn een pleister op de gapende wonde. Zo kleurde er in Jakarta een treinwagon lichtroze. Alleen vrouwen mochten erin plaats nemen, wat ervoor zorgde dat het rijtuig al gauw overvol zat. Het spreekt enkel luider voor seksuele intimidatie in de maatschappij. Het probleem van seksuele ongelijkheid in de stad en daarbuiten werd simpelweg verschoven naar een piepklein wagonnetje achteraan een Indonesische trein. België is in datzelfde bedje ziek.

Zulke pseudo-oplossingen waar segregatie aan te pas komt, zijn nooit een antwoord op de huiverende problematiek. Bovendien snijdt de maatschappelijke ongelijkheid op verschillende assen. Hoe biedt een stad, afgezien van vrouwen, een thuis aan armen, personen met een beperking, mensen van kleur en mensen met een andere genderidentiteit en seksuele geaardheid? Luisteren naar groepen zonder luide stem is een eerste stap in de richting van een gelijke stad.

Ik, als vrouw, wil ook een flaneur zijn. Maar een klein stemmetje zegt me dat ik naar bepaalde plaatsen toch best niet ga, zeker niet als de avond valt. Een volledige cultuuromslag laat ongeduldig op zich wachten. Vandaag heeft angst nog een prijs.

Jolien Vandoorne is studente European Urban Studies aan Bauhaus.