Schaam je toch niet voor de knuffel in je bed

Steeds meer jongvolwassenen zeggen het luidop: 'Ik slaap met een knuffel.' Volgens sommigen klinkt dat kinderachtig, maar psychologisch gezien vertelt het vooral iets over hoe ons brein veiligheid organiseert. Slapen is een van de meest kwetsbare momenten van de dag. Contact, nabijheid en geruststelling – ook in symbolische vorm – helpen om spanning te laten zakken en om je lichaam toe te laten tot rust te komen.

Maar een knuffel doet nog iets anders: hij roept herinneringen op aan een tijd waarin geborgenheid vanzelfsprekend voelde. De zachte pluche, het gewicht, de geur – het kan functioneren als een kleine teletijdmachine. Stress activeert onze nood voor bescherming, en een knuffel reactiveert dan precies die oude, warme ervaringen van koestering. 

Zelfs een nieuwe knuffel kan je dat gevoel bezorgen, omdat ons lichaam de sensaties koppelt aan eerdere momenten waarop we ons veilig voelden. Het is een manier waarop ons geheugen en ons zintuiglijk systeem samenwerken om rust op te roepen wanneer het leven overweldigend voelt.

Jongvolwassenheid

Vooral als jongvolwassene kan het leven overweldigend zijn. De ontwikkelingstaak in die fase is duidelijk maar uitdagend: op je eigen benen leren staan, ervaren dat je competent genoeg bent om je leven zelfstandig uit te bouwen, keuzes maken die richting geven aan je toekomst. Het is een overgang die vraagt om zelfvertrouwen, stabiliteit en een gevoel dat je ergens op kan terugvallen.

Daarin zit een pijnlijke paradox. Want net wanneer jongvolwassenen die zelfstandigheid moeten tonen, voelen ze ook vaker de nood aan steun. Maar die steun vragen voelt voor velen als toegeven dat ze falen. Daardoor bijten ze vaker op hun tanden, terwijl hun lichaam juist schreeuwt om hulp of nabijheid. Een knuffel is dan een klein, discreet noodverband: een troost zonder dat iemand het hoeft te zien. Maar écht contact vervangt ze natuurlijk niet.

Juist omdat je als jongvolwassene moet tonen dat je groot, sterk en zelfstandig bent, kan  een knuffel een gevoel van schaamte geven. De waarheid is dat je niet alleen bent en dat tegenwoordig steeds meer jongvolwassenen op sociale media dat taboe doorbreken. Dat is dan ook ontzettend bevrijdend: ervoor uitkomen dat je met een knuffel slaapt maakt je een mens, net als alle andere mensen.

Geen wondermiddel

Voor de meeste jongeren lukt het uiteindelijk om een stap richting anderen te zetten. Maar wie in zijn leven te veel negatieve ervaringen heeft gehad met ouders, partners of andere belangrijke figuren, kan moeilijker anderen vertrouwen. Dan is het nog moeilijker om hulp te vragen, ook al verlang je er diep vanbinnen wél naar. En toch blijft precies dat – steun durven zoeken – een van de sterkste vormen van veerkracht die we kennen, zelfs bij oudere volwassenen.

Een knuffel kan een gevoel van veiligheid bieden, maar het is geen wondermiddel. Wanneer een vertrouwensbreuk te groot voelt, kunnen individuele worstelingen escaleren. Dan kan professionele hulp soelaas bieden om opnieuw te herstellen wat zo hard gemist wordt. Niemand hoeft de zoektocht naar geborgenheid alleen te dragen – niet als kind, niet als student, en zeker niet wanneer het leven zwaar voelt. 

Guy Bosmans is hoogleraar verbonden aan de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen en supervisor bij de REPAIR studie.

De REPAIR studie focust op jongvolwassenen die kampen met suïcidale gedachten en vertrouwensproblemen, en onderzoekt of gerichte ondersteuning hen helpt om verbondenheid te bevorderen. Je kan deelnemen via repairstudy.com.

Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be