'Als ik rector word, is de minister van Onder­wijs de eerste persoon die ik opbel'

'Rector worden is geen ambitie die ik al jaren koester', zegt kandidaat-rector Peter Lievens als we hem aan de tand voelen over zijn plannen voor de universiteit. Acht jaar lang was hij vicerector voor Internationaal Beleid en Interculturaliteit in de beleidsploeg van huidig rector Luc Sels. Daarvoor bekleedde hij de rol van decaan van de Wetenschaps­faculteit. 'De gooi naar het rectorschap is nu een logische stap.' 

In de Kruidtuin van Leuven vertelt hij met passie over zijn onderzoek in de fysica. 'Als ik geen rector word, wil ik me daar weer volledig op storten.' De roep van een beleidsfunctie nam echter de bovenhand: 'Ik wil een universiteit die beter voor haar studenten en personeel zorgt, met minder reglementen en minder administratie. Daarom stelde ik me kandidaat.' 

In uw programma heeft u het onder meer over de herindeling van de academische kalender. Nochtans waren er op het rectordebat van Stura niet veel voor­standers onder de studenten. Hoe denkt u hen te kunnen overtuigen? 
'Ik moet de studenten niet zozeer over­tuigen, ik wil hen betrekken in het gesprek erover. Iedereen die er met een glas in de hand op een terras eens goed over nadenkt, zal inzien dat dat de huidige kalender echt wel voor problemen zorgt.' 

'Door de huidige indeling staan studenten die niet op ieder vak slagen onder een constante onderwijsdruk. Het gevoel van continu te moeten presteren, van september tot augustus, is onrechtvaardig en slecht voor het mentaal welbevinden van de studenten. Er zou een echte zomervakantie moeten bestaan voor iedereen, ook voor wie herkansingen nodig heeft. Aan zowat alle buitenlandse universiteiten bestaat overigens al een onder­wijs- en examenvrije zomeronderbreking.' 

'Een tweede nadeel is de te grote tijdspanne tussen het oorspronkelijke examen en een herkansing voor vakken in het eerste semester. Didactisch is het voordeliger om sneller na een onvoldoende de herkansing af te leggen. In de maanden tussen januari en augustus of september gaat nu te veel kennis verloren. Bovendien bevordert het huidige systeem uitstelgedrag: studenten kiezen er soms bewust voor om een vak in augustus voor het eerst te studeren.' 

Hangt het slagen van die beslissing niet af van de goodwill van andere universi­teiten om ook te hervormen?  
'Als ik rector word, hangt het er niet van af wat andere Vlaamse universiteiten willen. Als de Academische Raad mijn beleid wil uitvoeren, komt de aanpassing er. We hebben daarvoor overigens decretaal de mogelijkheid toe: de UHasselt volgt al lang een andere kalender.' 

U bent lang vicerector geweest, daarvoor ook decaan. Hebt u het gevoel dat u als kandidaat-rector nog genoeg voeling hebt met de studenten?     
'Ik heb altijd zoveel mogelijk contact proberen te houden met studenten. Ik geef nog altijd les en begeleid nog thesis­studenten. En wat men ook over hen beweert, studenten veran­deren niet zo snel. (lacht) Door mijn rol als vicerector Internationaal Beleid heb ik overi­gens vele contacten met internationale studenten en studentenvertegenwoordigers.' 

Volgens uw programma is de commu­nicatie naar studenten over onderwijs van belang. U wil dat de structuur van vakken en examens duidelijk op Toledo komt.  
'Voor studenten is het bijzonder frustrerend als ze niet weten hoe ze aan het studeren van een vak moet beginnen, zeker bij eerstejaars- of pioniersstudenten (studenten zonder een ouder met een diploma hoger onderwijs, red.). Het is voor de resultaten van studenten erg belangrijk dat duidelijk wordt aangegeven wat ze van een evaluatie kunnen verwachten.' 

In het teken van dat toegankelijk onderwijs wil u de lessen in het eerste jaar aan Nederlands van basisniveau (B1) organiseren. Legt u de lat niet te laag?  
'Studenten zouden starten met lessen van B1-niveau, maar door een leerlijn academisch Nederlands zorgen we ervoor dat ze in de master het hoogste niveau, C2, van de taal beheer­sen. Dat lijkt controversieel, maar het gaat niet om het vereenvoudigen van vakjargon of de complexiteit van de materie. Die blijven intact, maar het algemene taalgebruik is voor heel wat studenten niet toegankelijk genoeg.'

'Ook dit is voor mij een verhaal van inclusie. Bij de toelatingsexamens Geneeskunde bleek dat studenten met een andere thuistaal dan Nederlands het minder goed deden. Door het taalniveau van de examenvragen te vereenvoudigen, niet de inhoud, doen zij het nu beter.' 

Tegelijk vindt u dat de Vlaamse Regering te sterk op de rem staat van de ver­engelsing van de universiteit.  
'Als ik rector word, is de minister van Onderwijs de eerste persoon die ik opbel. We moe­ten in debat blijven gaan met de regering over dit thema, want als we het Engels oordeel­kundig gebruiken in het universitaire onderwijs, zijn er voor Vlaanderen alleen voor­delen. Door de internationalisering van de opleidingen staan studenten veelvuldig in contact met jongeren van andere nationaliteiten. En eens ze afgestudeerd zijn, wordt op de arbeidsmarkt verwacht dat ze vloeiend Engels spreken.'

'Maar ook arbeidsmigratie is belangrijk: we hebben internationaal talent nodig om onze economie draaiende te houden. Een probleem daarbij is de strenge taalvereiste voor de vaste benoeming van professoren. Dat een professor het Nederlands machtig moet zijn, is logisch. Maar dat verwachten voor een aanwerving, is onredelijk. Het berokkent ons een nadeel ten opzichte van het buitenland.' 

Bruno De Wever gaf in Veto aan dat verengelsing van het curriculum inclusie teniet doet: jongeren met ouders die het belang van Engels niet erkennen of de taal niet machtig zijn, vallen uit de boot.
'Bruno De Wever is een historicus en heeft allicht een punt voor eerstejaars, maar ik verwijs liever naar collega's die hierover vakexpertise hebben, zoals Jozefien De Leersnyder. Uit haar studies blijkt dat de impact van achtergrond afneemt, wanneer je in het Engels doceert. De natuurlijke voorsprong die Nederlandstalige studenten bij academisch Nederlands hebben, verdwijnt dan. Qua inclusiviteit doe je zo beter. Ik zie vooral voordelen.' 

Inclusie is een rode draad in uw programma. U koppelt die ook aan administratieve vereenvoudiging bij studenten. 
'Studenten met een functiebeperking hebben recht op faciliteiten, maar moeten die nu voor elke examenperiode opnieuw aanvragen. Als ze dat niet doen, krijgen ze geen hulp. Dat wil je een student met een functiebeperking toch niet aandoen?'

U wil een vicerector voor administratieve vereenvoudiging. Krijgt die een grote rol? 
'Als ik verkozen word, wordt die mijn belang­rijkste vicerector, mijn rechterhand. De administratie aan de universiteit is gewoon­weg veel te complex. Daar wordt al jaren over geklaagd, ik wil er ook iets aan doen.' 

De taak die Elon Musk in de VS van Donald Trump kreeg, loopt uit de hand. 
'Wat Elon Musk doet, is een platte bezuinigingsoperatie. Dat heeft niets met administratieve vereenvoudiging te maken. Bij ons zal niemand ontslagen worden onder het mom van administratieve vereenvoudiging. Het zal gaan over verbeteren van de processen en daardoor de vermindering van de werkdruk.'

Om de administratieve druk verder te verlagen, wil u een systeem van basisfinanciering invoeren.   
'Niet alleen daarom. We doen ons binnen de universiteit gewoonweg te veel interne competitie aan. We zijn een instelling van ontzettend hoog niveau, maar onderzoekers spenderen bijzonder veel tijd aan aanvragen voor onderzoeksfinanciering. Als je dan, zeker voor beginnende academici, alvast een basisbedrag voorziet, komt er meer ruimte voor onderzoek en voor externe aanvragen vrij. En uiteraard is dat geen blanco cheque waarmee onderzoekers jarenlang kunnen doen wat ze willen: een evaluatie van onderzoeksprestaties zal nodig blijven.'

Voor die beslissingen legt u in uw programma de nadruk op goede communicatie. Over de communicatie rond de oorlog in Gaza werd de universiteit sterk bekritiseerd. Erkent u dat?
'Wat het regime van Netanyahu aanricht in Gaza, is verschrikkelijk, laat dat duidelijk zijn. Daardoor worden de samenwerkingen met Israëlische partners terecht in vraag gesteld. Hoe daarmee om te gaan, is steeds op verschillende bestuursniveaus van de universiteit besproken. We hebben veel gepraat met beleidsverantwoordelijken en iedereen die om een gesprek vroeg, zowel studenten als personeelsleden, heeft dat gekregen.'

'We hebben toen met de universiteit niet op tijd goed gecommuniceerd naar de buitenwereld. Dat geef ik eerlijk toe. Maar de beleidskeuze was duidelijk: we hielden vast aan criteria die op voorhand vastgelegd waren voor de samenwerking met buitenlandse partners. In het Gemeenschappelijk Bureau van de universiteit bestond daarover consensus.'

'De samenwerkingen die lopen met Israëlische partners zijn er niet voor militaire doeleinden of dubbel gebruik en hebben de mensenrechtentoets doorstaan. Er kwam veel kritiek op onze samenwerking met Technion, omdat die zou samenwerken met droneproducenten. Maar het is duidelijk dat we onderzoekssamenwerking in die domeinen niet toelaten.'

Even iets anders. Volgens velen is het tijd voor een eerste vrouwelijke rector, zeker bij de zeshonderdste verjaardag van de universiteit.
'Ik hoop dat de eerste vrouwelijke rector van de KU Leuven niet verkozen wordt omdat ze vrouw is, maar omwille van haar kwaliteiten. Maar ik kan goed begrijpen dat kiezers in de huidige tijdgeest niet op een man willen stemmen. Ik vind het goed dat er nu zowel mannelijke als vrouwelijke kandidaten zijn, ik sta trouwens al heel mijn bestuursperiode voor genderdiversiteit. 

'Als decaan stond ik mee aan de basis van heel wat diversiteitsprojecten. Zo heb ik de verkiezingen van leden van het faculteitsbestuur hervormd. Er kan geen bestuurslid verkozen worden zonder dat er mannelijke en vrouwelijke kandidaten zijn. Anders wordt de oproep opnieuw gelanceerd en worden de verkiezingen uitgesteld.' 

Het professorenkorps is nog erg mannelijk. Zijn er daarom quota nodig voor aanstellingen?
'Een kandidaat voor een functie mag nooit afgewezen worden omwille van gender: kwaliteitscriteria moeten de enige maatstaaf zijn. Je kan wel de bewuste keuze maken om naar meer diversiteit te ijveren, als je dat ook op voorhand communiceert.' 

'Aan de universiteit van Groningen bestaan al jarenlang specifieke vacatures voor topprofielen met de ambitie om de genderbalans in een nieuwe richting te duwen. Als het rekruteren van vrouwen vanaf het begin de bedoeling is, kan ik dat enkel toejuichen. Want ik ben gevoelig voor een goede genderbalans.'