Zo bepaal jij of het Sels of Tytgat wordt

Elke KU Leuven-student kan stemmen voor de volgende rector, maar niet rechtstreeks: studentenvertegenwoordigers organiseren kiescongressen per faculteit, en brengen de studentenstem van hun faculteit indirect over in het (digitale) stemhokje. Maar controle of zij zich aan de uitslag houden, heeft niemand.

Het is de tweede keer dat studenten met dat systeem werken. Voorheen probeerden studenten telkens weer in één blok hun 10% van de stemmen in de schaal te werpen – een tactiek waarmee ze makkelijker strijdpunten konden binnenhalen, maar echt standgehouden heeft het blok nooit. Nu is er enkel nog een blok per faculteit: wie op het facultair congres de meerderheid van de stemmen haalt, krijgt alle stemmen van de faculteit.

Meer richtlijnen

Het is vandaar dat het systeem vorige keer 'Amerikaans' werd genoemd, naar analogie met de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Daar krijgt de kandidaat die wint in een staat meteen alle stemmen van die staat.

Ook al is het principe hetzelfde als vier jaar geleden, toch is de uitwerking heel anders. Vorige keer waren er quasi geen richtlijnen: het kiesreglement was één pagina lang en elke faculteit had de vrijheid om zelf haar stemmen te verdelen. Zo hielden de filosofiestudenten, voorstanders van het algemeen kiesrecht, zich zelfs niet aan het facultaire blok en verdeelden ze hun vier stemmen proportioneel.

Nu kan daar geen sprake meer van zijn. Het kiesreglement is zeven keer zo lang geworden en beschrijft gedetailleerd hoe er gestemd moet worden. Het document schrijft voortaan ook een identiteitscontrole voor van de aanwezige studenten, terwijl vorige keer sommige faculteiten vertrouwden op 'gezichtsherkenning'.

Wat was de uitslag?

De aanwezigheid van externen – vorige keer waren er soms proffen gelieerd aan een kandidaat aanwezig – is nu ook gereguleerd, net als de wijze van bekendmaking van de resultaten: in 2017 waren de sociale wetenschappers als een van de weinigen bijvoorbeeld zo slim om de uitslag geheim te houden. Andere faculteiten deden dat niet, met soms intimidatie van kiespersonen tot gevolg. De kandidaten wisten dan immers perfect op welke faculteiten ze tekorten hadden.

Nu blijft de uitslag geheim bij het 'kerncomité' van het congres (een andere nieuwigheid), en maken zij die pas 24 uur voor de stemming zelf over aan de kiespersonen. Na 11 mei is het wel de bedoeling om te vertellen op wie de studenten hebben gestemd, vertelt Klaas Collin, voorzitter van de Studentenraad. 'Daar voelden we veel enthousiasme voor.'

Dan rest de vraag: hoe weet je zeker dat de kiespersonen de uitslag van het congres respecteren? Niet, is daar het korte antwoord. Er wordt daar vaak verwezen naar hoe het hele Leuvense vertegenwoordigingssysteem bouwt op vertrouwen; hier wordt dat enkel verdergetrokken. En vorige keer stemde naar verluidt maar een heel beperkte groep van 1% tegen het advies in, becijferde de Studentenraad destijds.

Opkomst

Vorige keer lag de opkomst van de facultaire congressen in sommige gevallen heel erg laag, waardoor de facto het praesidium en een paar andere mensen beslisten naar wie de stemmen gingen. Hoe wordt dat dit jaar voorkomen?

'Uit noodzaak hebben alle congressen deze keer een groot online component, maar dit kan juist ook een voordeel zijn', stelt Collin. Hij hoopt dat dat veel drempels wegneemt. Met welk opkomstpercentage is hij zelf tevreden? 'Ik leg altijd wel een hoge lat: ik ben enkel tevreden met een opkomst van 100%, al zal dat een beetje onrealistisch zijn.'

Collin hoopt vooral dat elke geïnteresseerde student die aanwezig wil zijn, ook aanwezig kan zijn. 'We leggen de drempel zo laag mogelijk. Maar er zijn sommige studenten die je waarschijnlijk nooit zal bereiken.'