Moet ik straks 'Leuven Vlaams!' in het Engels roepen?

Het Engels wint meer en meer aan terrein in onze maatschappij en dreigt nu het Nederlands uit onze aula's te verdringen. Wat wordt gepresenteerd als modernisering is in werkelijkheid een bedreiging voor de onderwijskwaliteit en voor onze eigen taal. 

In Nederland is dat fenomeen al veel verder doorgedrongen. Daar hanteren de meeste universiteiten Engels als voertaal. Nu lijkt Vlaanderen hetzelfde pad in te slaan: Engelstalige vakken zijn aan onze universiteiten haast onvermijdelijk. Maar liefst vijftig procent van een Nederlandstalige opleiding mag in het Engels worden gedoceerd.

Kwaliteitsverlies 

Voor veel studenten vormt het Engels een aanzienlijke drempel. Hun kennis van de taal is vaak onvoldoende om de leerstof echt genuanceerd te doorgronden. We onderschatten ook de moeilijkheidsgraad van correct Engels. Volgens taalpsychologe Annette de Groot is de woordenschat van de doorsnee Nederlandstalige student in het Engels minstens vijftig procent kleiner dan in het Nederlands. 

Studenten verschuiven hun aandacht van inhoud naar terminologie en studeren daardoor oppervlakkig. Het gevolg is dat kritische diepgang, die juist de essentie van universitair onderwijs vormt, voor veel studenten verloren gaat.

Omdat het Engels vaak niet de moedertaal is van zowel de studenten, als de professoren, leidt dat tot een gebrekkige communicatie tussen beide partijen. Waar docenten in het Nederlands met nuance, spontaniteit en humor kunnen werken, blijven Engelstalige colleges dikwijls stroef, afstandelijk en minder helder.

Is het niet ironisch dat een universiteit die ooit vocht voor de democratisering van het Nederlands als volwaardige academische taal daar nu lijnrecht tegenin gaat? De verengelsing van het hoger onderwijs gaat hand in hand met de 'ontnederlandsing' van onze universiteiten en bij uitbreiding ook van onze samenleving. Onze taal moet op alle niveaus behouden worden – vooral op het hoogste intellectuele niveau van het land.

Bovendien hebben veel studenten in hun moedertaal al moeite met het academisch jargon. Als de overstap naar een vreemde taal daarbovenop komt, wordt die kloof alleen maar groter. In een tijdperk waarin de onderwijskwaliteit zwaar onder druk staat, moeten we niet inzetten op meer Engels, maar het Nederlands versterken.

Schijn van moderniteit

Universiteiten gebruiken Engels vaak als een marketingtruc om modern en internationaal te lijken. Internationalisering lijkt op het eerste gezicht veelbelovend, maar in werkelijkheid is het meestal een financieel gedreven keuze: buitenlandse studenten leveren aanzienlijke inkomsten op.

Voorstanders van verengelsing stellen vaak dat een universiteit open en internationaal moet zijn, een plek die alle culturen verwelkomt. Maar echte kosmopolitische inclusiviteit betekent juist dat er ruimte is voor de rijkdom en eigenheid van verschillende talen. Door steeds meer in het Engels te doceren, scheppen we geen diversiteit, maar vlakken we haar af. 

De toename van het gebruik van het Engels leidt niet noodzakelijk tot grotere openheid, maar eerder tot een culturele verschuiving. Het gebruik van de Engelse taal brengt immers met zich mee dat de gehanteerde voorbeelden, de geraadpleegde literatuur en het curriculum in belangrijke mate worden bepaald door de Engelstalige wereld.

Ik ben geen tegenstander van enkele Engelstalige opleidingen voor studenten die dat bewust kiezen, integendeel. Toch wordt het Engels ook opgelegd aan studenten die er niet voor kiezen. Het is tijd om de balans te herstellen: internationalisering is nodig, maar mag nooit ten koste gaan van het Nederlands.

Margot Gheeraerdts is Vetoraan en student Politieke Wetenschappen aan de KU Leuven.