'Mohamed Ridoua­ni als burge­meester van Leuven: er bestaat bijna geen sterker statement'

Voor Yassine Ouaich is de cirkel rond. 'Eindelijk kan ik een beetje uitblazen', zegt hij breed glimlachend, 'mét een lekkere kop koffie'. Toen we de Leuvense acteur vorig jaar spraken, was hij net doorgebroken met series als Grond en De Twaalf. Onder­tussen maakte hij de bekroonde podcast De 9 levens van Yassine en is hij in september te zien in de Nederlandse misdaadfilm Wraak. 

Een droom die uitkomt voor hem. 'Ik heb altijd al in een bioscoopfilm willen spelen. En nu is het zover. Hiervoor was ik nog onrustig, op zoek naar een hoofdrol in een langspeelfilm. Nu kan ik even genieten', zegt hij tevreden. Toch vergde Wraak heel wat van hem. Hij ging langs bij een stemcoach om aan een Nederlandse tongval te werken, en probeerde zich in te leven in het getroebleerde personage Samir. 

Ouaich speelt in Wraak een Amsterdamse jongen die op weg lijkt naar een beloftevolle toekomst, maar op zoek gaat naar 'wraak' wanneer zijn broer omgelegd wordt. Hij vertrekt naar Marokko en wordt een spil­figuur in het criminele circuit. 'Van onschuldige student tot psychopathische moordenaar', lacht Ouaich. 'Echt leuk om te spelen, gast.' Met een rode lijn: wraak. 

Vorig jaar zei je dat je geen personage speelt, als je diens motief niet begrijpt. Hoe ver ging je daarin bij een crimineel als Samir?
Yassine Ouaich: 'Wraak is een gevoel dat je overal in de wereld terugziet. Het kan je heel erg opeten, en je op een vies pad brengen. Het kan ons allemaal overkomen, maar je moet erover waken dat het niet te ver gaat. Dat psychologisch aspect heb ik ook bij mezelf ontdekt.'

Op welke manier?
'Weet je, het is heel gemakkelijk om zuur, bitter en wraakzuchtig te zijn. Dat is niet zo moeilijk: het enige wat je moet doen is je laten leiden door die emoties. Ik maak vaak de vergelijking met het beklimmen van een berg. Moeite doen betekent dat je de berg opklimt, in plaats van je er gewoon van af te laten rollen en geen verantwoordelijkheid te nemen.'

'Het kost moeite om geduldig en vergevings­gezind te zijn, en om warm en liefdevol te blijven. Dat kost moeite, man. Ik ben zelf al eens enorm gekwetst geweest, maar het maakt je sterker en wijzer. Ik heb geleerd om altijd alles te omarmen met dankbaarheid en vergeving.'

Samir klimt de berg dus ook niet op?
'Nee, hij laat zich er gewoon van afrollen. Maar omwille van zijn intelligentie is hij daarom extra gevaarlijk. Een leeghoofd kan zich ook laten leiden door gevoelens van rancune, maar dan is het effect iets minder groot. (lacht) Als iemand die geweldig slim is besluit een duister pad op te gaan, richt die veel meer schade aan. Ja, Samir is écht gevaarlijk.'

Samir is van kwetsbare afkomst. Dat kan een excuus zijn. Hoe ver kan je gaan in het begrijpen van iemands motieven?
'Niets is natuurlijk een excuus. Maar hoe je het ook wil bekijken, mensen staan klaar om een oordeel te vellen. We kijken steeds erg zwart-wit, toch zitten mensen heel ingewi­kkeld in elkaar. We wijzen graag de vinger naar de ander, maar vergeten de drie vingers die naar ons wijzen.'

'Om iemands motief te begrijpen moet je natuurlijk iemands achtergrond kennen, dat is daar een fundamenteel onderdeel van. Jongeren uit kwetsbare wijken zijn er misschien sneller vatbaar voor, omdat ze omgeven worden door criminaliteit. Die kans is veel kleiner in Leuven, waar je omringd wordt door de universiteit.' (lacht)

'Voor een deel moet je begrip hebben voor waar iemand vandaan komt. Er is altijd een reden waarom iemand handelt op zijn manier. Maar er is wel een bepaalde lijn die je als mens moet trekken, en vanaf wanneer een persoon wel een bewuste keuze maakt om van het padje af te gaan. Toch was Samir waarschijnlijk niet geëindigd waar hij nu is, in het criminele circuit, en was hij topman van een succesvol bedrijf geweest.'

Het is de moord op zijn broer die hem triggert en hem op het foute pad zet. Is afkomst dan toch niet zo bepalend?
'Pas op, afkomst is wel bepalend omdat het je veel sneller in de foute richting kan duwen. Kijk, ik ben een Belg van Marokkaanse origine. Ik heb hard moeten knokken om kansen te creëren voor mezelf. Op sommige vlakken heb ik bijvoorbeeld meer moeten opboksen tegen de status quo dan jij. Je staat daar waarschijnlijk niet bij stil, maar ik na een tijdje ook niet meer.'

Een ik-tegen-de-wereld-gevoel?
(knikt) 'Je achtergrond maakt je veel vatbaarder voor slechte situaties. Er zijn minder stevige fundamenten waarop je kan terugvallen. Je moet opboksen tegen allerlei zaken, en als er bepaalde dingen gebeuren, wordt je ook harder aangepakt dan de gemiddelde persoon. Zo kan je belanden in een vicieuze cirkel van negativiteit.'

Misdaad neemt een steeds grotere plek in de maatschappij in. Een kwart van de nieuwe politieonderzoeken ging dit jaar naar georganiseerde drugscriminaliteit. Ook in tv- en filmcultuur wordt crimi­naliteit veel in beeld gebracht. Begrijp jij dat jongeren in zulke milieus terechtkomen?
'In het algemeen is het snelle geld aantrek­kelijk voor jongeren, net als de "bling-bling" en de verleidingen. En door rapmuziek en videoclips word je bijna warm gemaakt voor die criminele cultuur. Zeker bepaalde groepen in de maatschappij, die een laag zelfbeeld hebben en niet geloven in zichzelf en minder snel kansen krijgen, zijn daar veel vatbaarder voor.'

Is er dan te weinig aandacht voor diversiteit?
'Goh, ik denk dat er wel veel aandacht is voor diversiteit. Een deel van die jongeren maakt ook wel een bewuste keuze. Een mens moet zijn verantwoordelijkheid erkennen. Kijk eens naar Leuven: onze burgemeester Mohamed Ridouani is van Marokkaanse afkomst maar is wel op die positie geraakt. Je kan bijna geen beter statement maken. Hij is de berg opgeklommen, en heeft zich er niet van laten afrollen.' 

'Daarom vind ik mijn personage ook zo interessant: hij was bezig met de berg te beklimmen, maar hij raakte getriggerd door het trauma van de liquidatie van zijn broer. Daarna ontsnapt hij zelf aan een moordaanslag. Hij werd bijna aangemoedigd om zich van de berg te laten glijden. Dat wou hij eerst niet, maar keerde door die gebeurtenis psychologisch bijna 180 graden. Daar gaat Wraak over: er klikt iets in hem en hij wil wraak nemen op iedereen en komt zo in dat circuit terecht.'

Bart De Wever hekelde ooit hoe drugs in de VRT-serie Knokke Off in beeld werden gebracht. Te positief, vond hij. Hoe kijk je naar dat debat?
'Ik ben ook opgegroeid met het beeld dat joints smoren normaal is. Het wordt cool bevonden. Maar dat is geheel onterecht. Ik ken verschillende jongens waarmee ik ben opgegroeid die een psychose hebben gekregen en nooit meer dezelfde zijn geworden. Eén trek van een joint kan in je hoofd de verkeerde knopjes aanzetten en je bent voor de rest van je leven een plant.'

'Blijkbaar vinden we als maatschappij mis­daad heel interessant én entertainend. Mis­daad is dan ook intrigerend. Nadat ik Scar­face (Amerikaanse misdaadfilm met Al Pacino in de hoofdrol, red.) had gezien, wilde ik daar ook bij horen. Maar het is daarin dat deze film het verschil maakt. Het is niet oké om misdaad te verheerlijken. En sommige films hebben wel degelijk een diepere betekenis, zoals Wraak.' 

'Ja, de "bling-bling" komt erin voor, net als het snelle geld en het geweld, maar de film focust vooral op onrecht en op het moreel kompas van iemand die ontspoort. Dat vind ik ook het meest interessante. Wraak gaat meer om de profielschets, in plaats van de omgeving, en stelt de vraag: wil jij echt wraak nemen, of ben je bereid om te vergeven? Want wraak nemen kan je in een bodemloze put gooien, wat ook bij mijn personage gebeurt. Je moet het echt zien.'

Wraak is een Nederlandse film. Maakt dat een verschil voor jou?
'Goh, weet je, ik ben vooral blij dat ik omarmd word en erkend als een wereld­burger. Ik heb mij tijdens mijn tienerjaren steeds een Marokkaan gevoeld. En dan nog eens een stereotiepe kutmarokkaan, in alle eerlijkheid. Ik wist niet wat ik met mijn leven wou en had een identiteitscrisis. Ik botste met de verwachtingen van de maatschappij en de verschillende culturen die me verlamden. Het klinkt misschien cliché, maar ik ben blij dat ik dat heb overleefd.'

'Sinds ik in de cultuursector zit, voel ik mij ook echt erkend als iemand die hier geboren en getogen is. Iemand die zijn steentje bij­draagt aan onze maatschappij, maar dan wel met Mediterraanse kruiden. (lacht) Of ik nu in Nederland of in België wordt gecast, maakt voor mij weinig verschil. Als enige Belg werd ik daar wel omarmd als één van hen, dat was fijn. Overal waar ik een steentje kan bijdragen, voel ik me goed.' 

Voel je je deel van een soort culturele gemeenschap?
'Ja, en dat voelt goed aan. Je wil ook gewoon ergens bij horen, en niet het marginale type in de maatschappij zijn. Als je niet de berg opklimt, word je zo.' 

Ben je terughoudend om deel uit te maken van een mainstream filmcultuur? De Ierse acteur Paul Mescal, bekend van de BBC-serie Normal People, wil enkel in indiefilms meespelen.
'Mijn ervaring heeft me geleerd om niet te kieskeurig te zijn. In België heb je als acteur sowieso niet zo heel veel opportuniteiten, zelfs de bekendste acteurs moeten soms worstelen. De valstrik is er altijd wel om teveel uitnodigingen af te slaan. Na Grond is de hype ook overgewaaid, waardoor ik plots dacht: zijn jullie mij vergeten?'

'Ik denk dat je de juiste kansen moet grijpen met handen en voeten. Alles is vergankelijk. Dat heb ik echt wel geleerd. Je merkt hoe de wind staat na een tijdje. Op een bepaald moment komen alle rollen op je af, en op een ander moment moet je weer keihard werken om kansen te krijgen. Ik denk ook dat het belang­rijk is om authentiek te blijven en vertrouwen te hebben met een warm hart, zonder je teveel aan te trekken van de onzekere en toxische kant van de sector.'

Even iets anders. Vorig jaar sprak je je uit voor Gaza en ging je langs bij de studen­tenbezetting op De Valk. Beschouw je dat als je taak?
'Ik weet nog dat mijn oom vroeger altijd zei: "Yassine, als artiest moet je altijd ver weg blijven van politiek of religie". Maar wat er nu in Gaza gebeurt, overstijgt dat. Zodra je een politiek of religieus standpunt inneemt, blokkeer je haast automatisch andere mensen, omdat ze je voor iemand met een bepaalde politieke of religieuze overtuiging nemen. In eerste instantie ben ik een mens, dan pas een artiest of acteur.'

'Wat ik vooral mooi vond aan de studenten-bezetters, was dat het een groep was waarin mensen van allerlei kleuren en achter­gronden samenkwamen voor die zaak. Dat ontroerde mij en daarom wou ik mij ervoor uitspreken. Het is supermoedig dat mensen hun studies en hun carrières riskeren om een vuist te maken tegen wat er nu in Gaza gebeurt.' 

Onlangs spraken ook verschillende BV's zich uit tegen de gruwelijkheden in Gaza in een actie van Oxfam.
(enthousiast) 'Onder andere Ward Kerremans (die ook meespeelde in de Netflix-serie Grond, red.) was daarin te zien, een goede vriend van mij. Soms zijn er wel al genoeg stemmen in de wereld, en kan je denken dat alles er al over gezegd is geweest. Maar mensen moeten vooral een statement voor zichzelf maken. Ik wou ook niet per se een statement maken, maar eerder erkenning geven. Dat is een belangrijk verschil.'

'Een leerkracht in het vijfde leerjaar gaf me erkenning omdat ik een mooie tekening had gemaakt. Door de film Marina (Vlaamse film met Matteo Simoni over het leven van Rocco Granata, red.) voelde ik me erkend als Belg met migratieachtergrond. En door Grond voelde ik me dan weer erkend als acteur.'

'Ik heb een bijzondere band met erkenning. Als jij mij een goede vraag stelt, ga ik dat ook erkennen. Die jongeren zijn goede mensen, en dat wou ik erkennen.'

Wraak speelt vanaf 10 september in de zalen.