De ene mijlpaal is de andere niet

Door te verhinderen dat studenten vakken uit hun eerste jaar meesleuren, wil het nieuwe mijlpalensysteem studievoortgangsproblemen voorkomen. Maar dat systeem is in de eerste plaats een kader. Sommige faculteiten gaan verder.

Wat zijn mijlpalen?

De huidige eerstejaarsstudenten vormen de eerste generatie die onder het mijlpaalsysteem aan de KU Leuven valt: een regeling die drie cruciale momenten – mijlpalen – in een studieloopbaan vastlegt. Dat zijn het einde van het eerste jaar, het bachelordiploma en het masterdiploma.

De eerste mijlpaal vereist dat studenten na hun tweede jaar al hun eerstejaarsvakken hebben afgerond. Concreet impliceert de maatregel dat de eerstejaars niet zelf zullen kunnen kiezen om vakken te tolereren.

De studenten krijgen wel een deliberatiekrediet van twaalf studiepunten dat de examencommissie voor hen kan inzetten voor vakken waarop de studenten een acht of een negen halen. Maar dat is onder de dubbele voorwaarde dat zij daarmee in een ruk de mijlpaal bereiken en hun algemeen studieresultaat boven de vijftig procent ligt. Studenten die hun vakken liever opnieuw willen afleggen, kunnen ervoor kiezen om af te zien van de deliberatie.

Een zeven op twintig

Daar is nog een extra scenario aan toegevoegd: studenten die voor één vak niet slagen en op dat vak een zeven op twintig halen, behalen ook hun 'mijlpaal'.

Philippe Muchez, decaan aan de faculteit Wetenschappen van de KU Leuven, is een van de eerste pleiters van een zeven op twintig: 'Het is toch zonde als iemand met twee achten op twintig wel de mijlpaal haalt en iemand met één zeven op twintig niet? Wat is het verschil?'

Om de tweede mijlpaal te halen, de afronding van de bachelor, krijgt de student een tolerantiepakket van twaalf studiepunten, ditmaal vrij in te zetten door de student. De derde mijlpaal, het masterdiploma, moeten studenten zonder toleranties of deliberaties zien te halen.

Sommige onderwijs- en examenreglementen wijken af van die algemene regels. Sommige faculteiten voeren een verstrenging door; soms is er meer flexibiliteit mogelijk.

Thematische beperkingen

De faculteit Bio-ingenieurswetenschappen werkt met componenten die beperkingen opleggen aan de delibereerbare vakken. Die componenten groeperen gelijkaardige vakken per discipline. Voorbeelden zijn de componenten 'wiskunde, statistiek en systeemanalyse', 'chemie en biochemie' en 'fysica en technologie'.

'De faculteit heeft een aantal specifieke deliberatieregels aangenomen waardoor de examencommissie maar één opleidingsonderdeel per component kan delibereren', verduidelijkt Peter Goos, programmadirecteur van de bachelor Bio-ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven.

Het doel: vermijden dat studenten met systematische zwaktes in een specifieke discipline zonder remediëring doorstromen naar vervolgopleidingsonderdelen.

'Studenten die in het verleden een vak tolereerden of met veel zwoegen en een beetje geluk nipt slaagden voor een vak, kwamen vaak weer in de problemen bij vervolgopleidingsonderdelen', legt Goos uit.

Bio-ingenieurswetenschappen staat niet alleen

Aan de faculteit Letteren is een soortgelijk systeem vastgelegd voor studenten van de bachelor Taal- en Letterkunde.

'Om te voorkomen dat studenten met een gebrekkige kennis voor een specifieke taal toch doorstromen naar de vervolgopleidingsonderdelen, kunnen er op een totaal van twintig studiepunten per gevolgde taal binnen de mijlpaal en afhankelijk van de gekozen talencombinatie maximaal zes of acht studiepunten per taal gedelibereerd worden', specifieert Wim Grevendonk, stafmedewerker van Onderwijs Letteren.

Het programma van fase 1 aan de faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen bestaat uit vier pijlers waarbij elke pijler een aantal vakken bevat. De bijkomende voorwaarde is dat er maximaal acht studiepunten kunnen gedelibereerd worden uit de pijler Ingenieur en wetenschap en de pijler Ingenieur en technologie. Het universitaire maximum van twaalf studiepunten deliberatiekrediet blijft wel behouden.

Onvermijdelijk vak

Aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte kunnen studenten hun mijlpaal enkel halen als ze een voldoende behalen op het vak filosofische vaardigheden: oefeningen. Dat vak – en zijn Engelstalige tegenhanger – kan dus niet gedelibereerd worden.

'In het vak worden onmisbare academische en filosofische vaardigheden aangeleerd die de studenten nodig hebben om de opleidingsonderdelen van de volgende jaren tot een goed einde te brengen', specificeert Erwin Blendeman, stafmedewerker Onderwijs aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven.

Een groter aantal studiepunten

De eerste fase van een bacheloropleiding mag vanaf dit jaar niet meer dan 63 studiepunten omvatten. Ook op die regel hebben sommige faculteiten een uitzonderingsmaatregel bekomen. Zo omvat de eerste fase van de studierichting Criminologie met optie rechten een totaal van 64 studiepunten.

'Die bacheloropleiding biedt rechtstreekse toegang tot de master Criminologische Wetenschappen en het voorbereidingsprogramma voor de master in de Rechten', vertelt Ilse Samoy, vicedecaan Onderwijs aan de faculteit Rechtsgeleerdheid en Criminologische Wetenschappen aan de KU Leuven. 'Om die rechtstreekse doorstroom te bewaren, is het huidige vakkenpakket essentieel.'

De nieuwe mijlpaalregelgeving maakt het vanaf dit academiejaar ook onmogelijk voor een student om meer dan zestig studiepunten op te nemen zolang nog niet alle eerstejaarsvakken zijn afgelegd. Dat om te vermijden dat studenten te veel hooi op hun vork nemen.

Dat maximaal aantal studiepunten geldt ook voor schakelprogramma's, al werden er voor dit academiejaar door verschillende faculteiten afwijkingen aangevraagd en goedgekeurd. Dat is onder meer het geval voor de faculteiten Geneeskunde en Sociale Wetenschappen. Zij hebben een uitzondering gekregen, waardoor studenten een schakelprogramma van meer dan zestig studiepunten kunnen opnemen.

In ontwikkeling

De Geassocieerde Faculteit Kunsten is nog een buitenbeentje aan de KU Leuven: ze organiseert momenteel nog geen onderwijsactiviteiten, maar enkel onderzoek binnen de KU Leuven.

Bijgevolg is een apart onderwijs- en examenreglement toepasselijk. Toch onderzoeken ook zij de effecten van de mijlpaal. Maarten Vanvolsem, vicedecaan Onderwijs, bevestigt namelijk dat de mijlpaalregeling op de agenda staat van de Onderwijsraad van LUCA School of Arts.