'Een vriend van mij heeft ooit voor vijftig euro een zakje plamuursel verkocht als drugs'

Malik Mohammed (32) is danser, acteur en scenarist, met wortels in Kenia maar zijn thuis in Boom. Na een lelijke knieblessure stapte hij van voetbal over naar dans. Mohammed maakte zijn debuut in de hiphop-scène , maar toonde dat hij ook andere dansstijlen de baas kan in het VTM-dansprogramma So You Think You Can Dance.

Mohammed bouwde gaandeweg een artistiek carrièrepad uit dat zich uitstrekt van theater tot televisie en dat al even persoonlijk als professioneel is. Hij toerde met popster Hadise en danste mee in de Belgische spektakelmusical Red Star Line. Tegelijk blijft hij inzetten op eigen werk, zoals met de fictiereeks Kameleon, een komische dramareeks over vier jeugdvrienden die proberen te ontsnappen uit de Antwerpse 'probleemwijk' waarin ze in zijn opgegroeid.

Binnenkort is Mohammed opnieuw te zien in het derde seizoen van Dertigers als Marvin, een chille fietsfanaat. Zelf heeft hij een hekel aan fietsen en beweegt hij zich liever al dansend voort tussen opnames en zijn schrijftafel. Wij vroegen hem waar sport begint, kunst eindigt en of het eng was om dertig jaar te worden.

De voetballer die een danser werd

Stel dat je je knieblessure tijdens je voetbalperiode niet had opgelopen, denk je dan dat je in de creatieve sector terecht was gekomen?
Malik Mohammed: 'Voetbal was echt mijn eerste liefde, mijn eerste droom – zoals bij zoveel jongeren. En ik geloofde dat ik het ver zou kunnen schoppen. Maar blessures hebben daar anders over beslist. Misschien was ik net niet goed genoeg, of had ik gewoon pech. Of misschien was het zo bedoeld, want als er een deur achter je dichtgaat, opent er altijd een andere. Waar ik nu sta zou ik voor niets anders willen inruilen.'

'Wat ik wel anders zou doen? Beter voor mijn lichaam zorgen. Ik sukkel nu nog altijd met mijn knie, ook als danser. Maar als jonge gast sloeg ik mijn oefeningen van de kinesist al eens over. Je herstelt gewoon en gaat weer door. Nu besef ik: had ik toen bewuster geleefd, dan had ik er vandaag minder last van gehad.'

Heb je tijdens je voetbalcarrière dingen geleerd die je hebt meegenomen in je acteer- en dansopdrachten?
'Ja, sowieso. In het voetbal heb ik echt geleerd om te vechten voor wat ik wil. Mijn vrienden en ik moesten altijd twee keer harder werken om onze plaats op te eisen. Er was geen ruimte voor fouten, geen excuses. Zeker als je zwart bent: je voelt dat je niet gewoon beter moet zijn, je moet veel beter zijn. Als juryleden bijvoorbeeld moeten kiezen, kiezen ze wat ze kennen. Gelukkig zijn de tijden veranderd. Maar de voetbalwereld is nog steeds heel racistisch. Niet overal, niet iedereen, maar elke buitenlander in voetbal weet dat.'

'En die mentaliteit van "je moet gewoon keihard gaan", die zit nu ook in mijn dans en acteerwerk. Zelfs al voelde ik daar die druk minder, het zat al in mij. Als ik iets wil doen, dan wil ik het ook goed doen. Ik heb ooit een voorstelling geschreven en alles van mezelf erin gestoken. Dat was eigenlijk mijn slechtste project (lacht), maar ik heb het toch maar gedaan. Die sprong in het diepe heb ik wel van het voetbal meegenomen. Of misschien zat het altijd al in mij, maar daar is het wel aangescherpt.'

Welke wereld is harder: de voetbal- of de danswereld?
'Moeilijk te vergelijken, maar als ik echt moet kiezen, denk ik dat de voetbalwereld harder is. Gewoon omdat er zoveel meer voetballers zijn dan dansers, en de kans om prof te worden statistisch gezien super klein is. In dans heb je meer vormen, meer vrijheid. Je hoeft niet per se te toeren met een groot gezelschap om professioneel danser te zijn.'

'Het gaat meer om de keuze die je maakt. In voetbal moet je echt passen binnen een ploeg, een systeem. Dans is individueler. Ik ken mensen die enkel op straat dansen en daar gelukkig van worden – en die zijn minstens even goed als iemand die de wereld rondtoert. Dus ja, voetbal is misschien harder, maar dat komt vooral omdat er zo weinig plek is aan de top.'

Je gaf je lerarenopleiding op om een danscarrière na te streven. Hoe kijk je terug op die beslissing?
'In Boom kon je geen creatieve richtingen volgen, ik kende ook niemand die iets in die sector deed. Op de hogeschool koos ik voor de lerarenopleiding, omdat je dan sport kon opnemen en dat deed ik graag.'

'Daarna is So You Think You Can Dance in mijn leven gekomen. Ik ging een sportstatuut aanvragen, maar dat konden ze me niet geven omdat "dansen geen sport is." Een studiebegeleider zei toen: "We zijn er volgend jaar ook nog, je kans misschien niet meer." Dat was een no-brainer voor mij: ik heb nooit meer achterom gekeken.'

'Het is niet iets dat ik voorspeld had. Als ik direct uit de wedstrijd had gelegen, had ik de keuze ook niet moeten maken. Het is juist omdat ik zo ver aan het geraken was, dat ik er gewoon voor ben gegaan. Dat bleek voor mij de juiste keuze te zijn.'

Zou je diezelfde beslissing vandaag opnieuw durven maken?
'De sector is altijd heel onzeker geweest: dat is nu niet meer of minder het geval dan toen. Het kan heel snel omkeren, dat hoort nu eenmaal bij het vak. Ik heb het mezelf wel kwalijk genomen dat ik nooit iets wou doen dat iets stabieler van aard was. Maar ik doe liever iets onstabiels dat me elke dag gelukkig maakt, dan iets wat zekerheid geeft en waar ik geen voldoening uit haal.'

Wat zou je aanraden aan een jonge student die nu twijfelt tussen zijn passie volgen of voor het 'veilige' kiezen?
Ga slim om met de keuzes die je hebt. Ze zeggen vaak: "Don't have a Plan B, because it distracts you from Plan A", maar dat klopt niet. Als je de keuze moet maken: denk na over de fase waarin je je bevindt, of je de twee kunt combineren. Ergens blindelings voor gaan lijkt me niet slim, maar het kan goed uitdraaien. Het is niet altijd zwart-wit.'

Hoe zie jij dansen? Als een sport of een kunst?
'Dans zit tussen kunst en sport in. Sommige dansers willen het absoluut als kunst zien, anderen, zoals breakdancers, als sport. En breakdance is nu zelfs een Olympische discipline, dus het wordt erkend als sport.'

'Voor mij is dans vooral kunst. Sport heeft vaak striktere regels, en ik werk liever vanuit vrijheid. Maar het blijft voor iedereen anders. Helaas draait het ook om respect: een schilder of acteur krijgt dat in de kunstenwereld sneller dan een danser. Dansers staan vaak onderaan op de ladder.'

Een carrière in de kunsten

Je werkte hard aan een internationale danscarrière na So You Think You Can Dance. Wat is het grootste project dat je ooit in het buitenland hebt kunnen doen?
'Ik ben nooit honderd procent voor het buitenland gegaan, maar heb er wel mooie dingen mogen doen. Zo heb ik met Hadise getoerd — zij is in Turkije echt een soort Beyoncé. We traden op voor 30.000 man met bodyguards overal. Dat voelde echt aan als een internationale tour.'

'Daarnaast speelde ik mee in een langspeelfilm die we in Miami draaiden. De standaarden van het Amerikaanse team waren absurd: iemand stond klaar met een paraplu als ik even in de zon stond. Honger? Ze kwamen met een mandje eten na een korte walkietalkie-interactie. Je snapt ineens hoe supersterren kunnen afdrijven van het gewone.'

'En daarnaast: Kameleon kreeg vier nominaties in het buitenland. Dat gaf me het gevoel dat mijn werk echt de wereld in is gegaan.'

Hoe ervaar jij de druk die artiesten voelen om zich telkens heruit te vinden en relevant te blijven voor hun publiek?
'Na een tijd gaat het daar niet meer over. In het begin wil je natuurlijk niet vergeten worden na zo'n competitie als So You Think You Can Dance. Dat zorgt voor een druk die je meedraagt: je zet alles op een rijtje.'

'Nu kan ik mijn leven leiden zonder die druk echt te voelen: ik wil gewoon mijn kunst maken. Ik hoop wel altijd dat ik het bereik krijg waarvan ik vind dat mijn kunst ze op dat moment verdient: als ik een voorstelling speel, wens ik dat de zalen vol zitten en als ik serie maak, hoop ik dat de mensen kijken. Maar mensen tonen inderdaad meer interesse als je relevant bent, als je interessant bent om te volgen.'

Met Kameleon schreef je je eigen reeks. Wat gaf jou achteraf bekeken de meeste voldoening: creëren of spelen?
'Het schrijven, maar dat is ook verbonden aan de grootte: moest ik een Hollywoodfilm meegespeeld hebben, zou ik misschien acteren gezegd hebben. Ik ben met Kameleon in verschillende landen genomineerd geweest voor prijzen met een verhaal dat ik zelf had bedacht.'

'Ik vind mezelf nog geen goede acteur: ik geloof echt dat de rol die me erkenning gaat geven, nog moet komen. Misschien is dat iets dat ik zelf moet schrijven. Daarin vind ik ook dat ik zelf een kameleon ben: ik leer snel, ik pas me snel aan. Ik moet gewoon nog geduld hebben.'

Vertoont het verhaal van Kameleon gelijkenissen met je eigen jeugd?
'Het is gebaseerd op de dingen die ik ken van mijn eigen leven en dat van mijn vrienden. Er is geen enkel personage dat mij volledig beschrijft: ik kan mezelf in ieder van hen terugvinden. Het gaat over de omgang met elkaar, hun zoektocht. Het verhaal is natuurlijk verzonnen, maar overal zijn er kleine deeltjes die beschrijven wie ik ben, wie ik was, wie ik geweest zou kunnen zijn.'

'Eén ding uit de reeks heb ik wel exact meegemaakt: een gast kwam ooit aan mij en mijn vrienden vragen of we drugs hadden, maar bij niemand van ons was dat zo. Een vriend van mij heeft toen voor vijftig euro een zakje plamuursel uit zijn badkamer verkocht. Dat verhaal heb ik ook in de serie gebruikt.'

Wat zijn andere inspiratiebronnen voor je scenario's of choreografieën?
'Ik kijk zelf heel graag naar films, dus die zijn een grote inspiratiebron voor mij. In film is eigenlijk alles al verteld, alles is al gedaan. Ik probeer ook niet te hard vast te houden aan een genre: als ik comedy zou maken, dan moet niet alles per se grappig zijn. Het wil ook niet zeggen dat het geen diepgang kan hebben.'

'Daarnaast zijn gewoon verhalen op zich belangrijk, of het feit dat we hier zitten. Als iemand hier iets grappigs zou zeggen, en ik onthoud dat nog voor een week of twee, schrijf ik dat neer. Ik observeer mensen heel graag .'

Nergens beter dan thuis

Je bent in 2023 voor het eerst in 19 jaar terug gekeerd naar Kenia. Wat heeft die reis bij je losgemaakt?
'Ik stelde mijn terugkeer naar Kenia jarenlang uit. Telkens als ik kon reizen, koos ik instinctief voor plekken waar ik nog nooit geweest was. Tot mijn oma overleed; ik had haar altijd gezegd dat ik wel zou komen, maar het was er niet van gekomen. Dat was een wake-up call: stel dingen niet te lang uit. Het blijft tenslotte mijn geboorteland, ik heb er nog familie, ook al herken ik niet iedereen.'

'Toen ik eindelijk terugkeerde, vroeg ik me af waarom ik dat niet veel eerder had gedaan.  Het was geweldig om dat land opnieuw te ontdekken, als volwassene deze keer. Ik kon zelf mijn planning bepalen. Ik genoot er van alle taferelen en plaatsen die ik nog nooit had gezien. Ik ben van Kenia, maar voel me er nog steeds een toerist.'

Voel je je meer Belg of meer Keniaan?
'Dat zal altijd een zoektocht blijven, denk ik. Hoelang ik ook in België woon, ik zal er blijvend aan herinnerd worden dat ik niet van hier ben. Tegelijk voel ik in Kenia ook dat ik niet meer helemaal van daar ben. Ik spreek Swahili, maar mensen merken toch op: "Jij komt van ergens anders". Ik deed nochtans mijn best om niet als een toerist over te komen, maar ze zagen het aan mijn kleding, mijn energie.'

'Ik bén nu eenmaal een mix van verschillende dingen, dat alleen al geeft me weg. Maar ik probeer het niet negatief te bekijken. Mijn mama zei ooit: "Thuis is waar je zelf wilt dat het is." Ongeacht waar ik morgen naartoe verhuis, Londen of Barcelona, ik maak er mijn thuis van. Je speelt met de kaarten die je krijgt, en het gaat erom hoe je dat doet. Ik houd me voor niet alleen te klagen.'

Welke invloed heeft Boom op je gehad? 
'Ik heb mezelf vaak de vraag gesteld: als ik in Kenia was gebleven, was ik dan nog steeds dezelfde persoon, met dezelfde dromen en drive? Wat blijft er van je over, als je jezelf los ziet van je omgeving?' 

'Ik denk dat Boom me sowieso gevormd heeft. Toen ik er aankwam, was ik de enige zwarte persoon. Nu is er meer variatie, maar toen was het zoeken: hoe hoe voel ik me niet alleen? Boom is behoorlijk Vlaams Belang-georiënteerd en dat was niet altijd evident.'

'Ik heb er het verschil tussen "buitenlander" zijn en daarnaast ook nog eens "zwart" zijn gevoeld. Dat heeft mijn algemene mindset veranderd: als alles vanzelf loopt heb je niet de reflex om door te zetten. Gelukkig vond ik mijn draai op het pleintje: ik heb er mijn beste vrienden leren kennen en voetbal ontdekt. Het creatieve in mij is later tot bloei gekomen in Antwerpen, maar de basis, die ligt wel echt in Boom.'

Aangezien je in Dertigers speelt: hoe vond je het zelf om dertig jaar te worden?
'Dertig worden komt precies met een label. Zo van: oké, nu moet je volwassen zijn en je leven op orde hebben. En vroeger dacht ik ook zo. Wanneer ik aan dertig dacht, zag ik het klassieke beeld voor mij: ik heb een vrouw, kinderen, en een huis. En dan komt dat moment dichterbij en besef je: het is niet zo gegaan. En eerlijk? Ik bén daar precies ook nog niet klaar voor.'

'Want ik voel mij niet anders dan toen ik 23 of 25 was. Ik ben wat ervaringen rijker, maar op vele vlakken ben ik nog onwetend. Ik ben nog aan het zoeken naar wat goed past in mijn leven.  Dus dertig worden wil echt niks zeggen. Ik struikel in die zin vooral over het beeld dat mensen misschien foutief over hebben gevormd.

Ben je je bewust van de limieten van het lichaam?
'Zeker. Vroeger speelde ik een match of deed ik een zware training, en de dag erna stond ik gewoon terug op het veld. Nu heb ik een week nodig om te recupereren. De industrie richt haar ogen snel weer op de nieuwe generatie die nog sexy en fris is. Ik had laatst een manager die zei: "Hoe ouder je wordt, hoe minder ze naar jou kijken." Dat kwam wel even binnen. Want je voelt dat ook. Zeker als danser of acteur val je sneller buiten die gevraagde categorieën.'

'Maar tegelijk weet ik ook: er zijn andere takken. Ik choreografeer, ik schrijf, ik acteer. En dat zijn dingen die je wél lang kunt blijven doen. Oké, mijn rollen worden beperkter: misschien speel ik nu de vader in de plaats van de zoon. Of straks zelfs de opa (lacht), maar dat is oké. Toen ik jonger was, had ik een grotere range van mogelijkheden. Nu wordt dat iets specifieker.'

Bucketlist

Met welke projecten ben je momenteel bezig?
'Op dit moment focus ik me op twee dingen. Enerzijds geef ik stepping classes, een soort dansgerichte aerobics lessen die ik zelf organiseer. Ik ben daarmee begonnen omdat ik veel achter mijn computer zit. Vroeger was het mijn gewoonte om elke dag te dansen, maar nu moet ik op een andere manier actief blijven.'

'Anderzijds werk ik aan een nieuw fictieproject, in samenwerking met productiehuizen. Ik kreeg de kriebels te pakken toen ik twee jaar geleden Kameleon maakte. Het is een traag proces, maar daardoor heb ik ruimte om tussendoor andere creatieve dingen te doen.

Wat zou je doen als je niet meer op het podium kon staan? Of als je niet meer zou mogen performen?
'Oef... niet meer performen, ook niet op de achtergrond? Dan blijf ik schrijven en muziek maken. Dat zijn mijn therapieën. Ik heb geen validatie nodig, het moet niet goed of perfect zijn. Ik doe het gewoon omdat ik er zin in heb. Soms is het voor een project, dan moet het goed zijn, maar vaak is het gewoon voor mij. Dat kan ik altijd blijven doen.'

Welk idee ben je nog aan het laten rijpen, maar is nog niet naar buiten gebracht?
'Alles waar ik nu mee bezig ben, zit nog in die rijpingsfase. Ik ben een nieuwe reeks aan het schrijven, maar een zender moet het nog willen en er moet financiering voor zijn. Het is best mogelijk dat het idee morgen een stille dood sterft als niemand geïnte­resseerd is. Het is serieuzer dan Kameleon en laat zien dat ik andere genres aankan. Ik ga er ook zelf in spelen, wat ik nog niet heb gedaan voorheen. Dat is nu mijn grootste doel.'

Wat zou de jongere versie van jezelf denken als hij je nu zo zou zien?
'Dan zou hij zeggen: "Is dit het?" Ik was altijd een dromer zonder limieten. De realiteit heeft dat wat ingetoomd. Wat ik nu heb is niet klein, maar als kind was alles mogelijk. Toch denk ik dat ik hem gerust zou kunnen stellen: ik ben gelukkig en alles komt goed.'

Waarin ben je gegroeid?
'Ik probeer nu meer te genieten van het moment. Elk project kent duizend fases. Je kunt bijvoorbeeld blij zijn dat je project verkocht geraakt of dat je financiering krijgt voor je project, maar bij elke stap denk je: "Het kan nog altijd doodgaan." Zelfs toen Kameleon werd uitgezonden, bleef die onzekerheid.

'We kregen zes nominaties, en toen we niets wonnen, was ik teleurgesteld. Maar Peter, de grote baas, zei: "Zes nominaties voor je eerste project — niet veel mensen zouden het je nadoen." En hij had gelijk. Ik leer om te genieten van elk moment, wat het volgende ook mag zijn.'