Trumps aanval op hoger onderwijs: 'Kleine universi­teiten bevinden zich in een moeilijke positie'

Trump legt tijdens zijn tweede ambtstermijn als president van de Verenigde Staten steeds meer focus op het hoger onderwijs. Enkele onderwijsinstellingen ontvingen reeds een lijst van eisen waaraan voldaan moet worden. Die eisen omvatten onder andere het stopzetten van programma's die diversiteit promoten, een strenger beleid inzake de toelating van internationale studenten en bestuurshervormingen.

Indien niet aan de gestelde eisen voldaan wordt, dreigt de overheid met het opschorten van alle federale financiering. Zo werd de internationale topuniversiteit Harvard reeds getroffen met een bevriezing van meer dan twee miljard dollar aan subsidies voor onderzoeksfinanciering. De universiteit reageerde daarop door de regering-Trump voor de rechter te dagen.

Zwichten onder druk

Dat is niet de eerste keer dat de universiteit een zaak spant tegen Trumps regering. Tijdens de coronapandemie vocht ze samen met MIT nog een beslissing van Trumps eerste regering aan. Die had immers beslist dat internationale studenten die uitsluitend online onderwijs kregen, het land uitgezet moesten worden.

Toch vechten de meeste universiteiten weinig terug. Columbia University zwichtte voor de eisen. Voor die universiteit stond er dan ook vierhonderd miljoen dollar op het spel. Het dragen van mondmaskers is voortaan verboden op de campus, uit angst dat mensen dat zouden kunnen gebruiken om zichzelf onherkenbaar te maken. Ook kregen beveiligers de macht om studenten te arresteren wanneer ze dat nodig achten.

Dat de druk van de overheid harder doorweegt op kleinere onderwijsinstellingen, bevestigt ook Bart Kerremans, professor Amerikaanse politiek aan de KU Leuven: 'Die kleinere universiteiten bevinden zich in een heel moeilijke positie.'

Kerremans bevond zich de laatste weken in Washington D.C. Hij is er gastprofessor aan de George Washington University. Die universiteit heeft een veel kleinere endowment dan Harvard. Dat is een universitair fonds dat wordt opgebouwd door schenkingen en vervolgens belegd. 'Zij kunnen het verlies van die grants niet opvangen en hebben het idee dat het beter is om voorlopig weinig weerstand te bieden.'

Arrestaties

Volgens Kerremans is Trumps huidige beleid inzake onderwijsslechts een drukkings­middel. 'Het gevolg zal zijn dat een aantal universiteiten, studenten en internationale academici zich gedeisd zullen houden.' Al is Kerremans sceptisch over eventuele langetermijngevolgen voor het onderzoek aan Amerikaanse universiteiten.

Niet alleen onderwijsinstellingen staan in het vizier van het kabinet. Zo worden ook individuele studenten geviseerd. Op sociale media doen filmpjes de ronde waarin te zien is hoe internationale studenten op straat gearresteerd worden.

Zo werd de Turkse doctoraatstudente Rümeysa Öztürk eind maart gearresteerd door agenten in burger. Ze schreef een jaar voordien mee aan een opiniestuk voor de studenten­krant van Tufts University dat kritiek uitte op de respons van de universiteit op de protesten rond de oorlog in Gaza.

'Mensen die deelnamen aan manifestaties of kritiek uitten over de Israëlische politiek, worden geviseerd', zegt Kerremans. 'Er duikt op die vlakken toch een zekere remming op.' Niet alleen internationale studenten, maar ook academici en zelfs journalisten zijn volgens hem voorzichtiger. Al moet je je volgens Kerremans niet meteen zorgen maken om in de Verenigde Staten te gaan studeren.

Links en elitair

Kerremans geeft aan dat de aanval op het onderwijs Trump niet meteen veel kiezers zal kosten. Integendeel zelfs: 'Er is voor een deel een sterke anti-intellectualistische strekking binnen de MAGA-beweging (Make America Great Again, red.). Trumps aanhangers hebben helemaal geen probleem met de maatregelen die worden genomen.'

De president kan de agressieve houding ten opzichte van het onderwijs ook kaderen binnen zijn America First-strategie. 'Het draait allemaal rond de zogenoemde Amerikaanse waarden', verduidelijkt Kerremans. 

De internationale studenten zijn dan mensen die die waarden niet delen. Ook de universiteiten worden neergezet als plaatsen waar de traditionele waarden niet gedeeld worden. 'De kritiek komt vooral uit de kern van Trumps achterban en richt zich op wat gezien wordt als het linkse en elitaire karakter van grote delen van de academische wereld.'

De toekomst zal uitwijzen of de strategie ook het bredere kiespubliek kan bekoren. 'Er is nog steeds een groot draagvlak voor het strenge immigratiebeleid dat Trump nu uitvoert. Zeker in vergelijking met het economische beleid.' Al durft Kerremans niet met zekerheid zeggen dat ook de deportatie van internationale studenten op steun zal kunnen blijven rekenen.