Nu iedereen zich ingenieur mag noemen: wat betekenen titels vandaag nog? 

'Sound engineer', 'customer service engineer', 'content engineer' en zelfs 'growth engineer'. Scroll door vacatures en je zou denken dat het land overloopt van hoogopgeleide wetenschappers. Maar achter die Engelse glitterlaag gaat zelden een witte labjas met een rekenknobbel schuil. De titel 'ingenieur' lijkt zijn betekenis te verliezen. Ook met titels als 'coach' en 'therapeut' wordt veelvuldig rondgestrooid. Wordt wat ooit een erkenning van kennis was, nu een kwestie van imago?

Inflatie van titels

Waarom gebruiken we tegenwoordig zo'n fancy beroepsomschrijvingen? Leuke titels vallen op in een eindeloos veld van online vacatures. 'Growth engineer' klinkt dynamisch en ambitieus, terwijl analist vooral saai klinkt, ook al behandelen ze dezelfde taken. De titels worden zo een marketingmiddel. De creativiteit van de titel trekt de aandacht, zonder dat de titel de nodige kennis nog representeert.

Als iedereen zich zomaar ingenieur, coach of therapeut kan noemen, hoe herken je dan nog échte deskundigheid? De titels stralen betrouwbaarheid uit, maar onderliggende deskundigheid varieert sterk. Het is nodig om daar alert voor te zijn. Anders dreigt het onderscheid tussen ware kennis en pretentie te vervagen. 

Bovendien is er ook het psychologische aspect: we strelen ons ego met dure titels. Ze geven je het gevoel dat je belangrijk bent, zelfs als de eraan gekoppelde verantwoordelijkheden beperkt blijven.

Prestatiemaatschappij

We leven in een prestatiemaatschappij, en dat is zelfs merkbaar in het lager onderwijs. Om de kans te vergroten dat een kind later het meest prestigieuze pad zal bewandelen, wordt zijn nieuwsgierigheid van meet af aan bijgeschaafd. Zo leren kinderen dat talenten als empathie en hulpvaardigheid weinig waard zijn als rekenen je niet ligt. 

Van kleins af aan leren we dat meetbare prestaties belangrijker zijn dan nieuwsgierigheid of inzet, want dat is waarop je beoordeeld wordt. Wie hoge cijfers haalt, krijgt complimenten. Wie nieuwsgierig is maar fouten maakt, krijgt die niet. Zo ontstaat al vroeg het idee dat alleen wat zichtbaar en meetbaar is, telt. Fancy titels in het werkleven zijn een logisch gevolg van die manier van feedback: we hebben geleerd om te streven naar wat erkend en beloond wordt. 

Het draait meer om zichtbaar succes en impressie, minder om groei. Als er op school meer gefocust zou worden op empathie, samenwerking en leergierigheid, zouden we identiteit minder koppelen aan prestaties en status. Dan zou er minder nood zijn om beroepen op te poetsen met indrukwekkende titels.

School is echter niet de enige plaats om kennis te vergaren. Iemand die door eigen ervaringen leert hoe je mensen levensenergie kunt teruggeven of hen helpt hun leven te organiseren, mag zichzelf gerust een 'life coach' noemen. Het probleem ontstaat wanneer een titel wordt gebruikt om status te etaleren, zonder dat de expertise erachter gewaarborgd is.

Labels

Voor mij voelde de titel van ingenieur ooit beklemmend aan. Ik was lange tijd bang om te zeggen dat ik ingenieur wilde worden, omdat ook dat meteen een oordeel oplevert. 'Ah, dan ben je zeker een slimme.' Maar de leergierigheid en inzet werden vaak over het hoofd gezien. Zo werd er een label op me geplakt, waarin ik me niet echt herkende. Ironisch genoeg kan ik die titel, nu iedereen zichzelf tot engineer uitroept, wel omarmen.

De inflatie van titels reflecteert onze samenleving: we meten succes met zichtbaarheid en imago. Het klinkt misschien paradoxaal, maar dat bepaalde titels gaandeweg hun betekenis verliezen, is niet per se slecht. Het kan ons leren dat er geen waarde zit achter woorden op een visitekaartje, maar wel in wat je leert, hoe je groeit en wat je bijdraagt. Dat is de belangrijkste les: wees nieuwsgierig, wees leergierig, en laat je niet definiëren door een label.

Kato De Bruycker is Vetoraan en student Bio-ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven.