'Jazz Brak is niet de grote commer­ciële rapper, maar dat is ook niet nodig'

Jazz Brak staat niet stil. De Brusselse rapper – en leerkracht – beweegt zich na een zomer vol optredens opnieuw voort tussen klaslokaal en muziekstudio. 'Ik ben aan het schrijven aan nieuwe muziek. Eind augustus heb ik een hele week in de studio gezeten in de Ardennen, waar toffe dingen zijn uitgekomen met verschillende beatmakers.' 

Of dat betekent dat er een nieuw album aankomt, wil hij nog niet vertellen. AUTOFOCUS, zijn tweede soloproject, zag een jaar geleden het levenslicht en is daarmee ook de tweede plaat waarop Jazz Brak, alias Jasper De Ridder, niet vergezeld werd door zijn kompanen van STIKSTOF. 

Met dat Brusselse hiphopcollectief, waar ook Zwangere Guy deel van uitmaakt, bezingt hij al meer dan tien jaar zijn liefde en haat voor onze hoofdstad: 'Ik ben blij met wie ik ben, en Brussel hangt daar keihard aan vast.'

Schrijf je altijd in de studio zelf?  
Jazz Brak: 'Ja, thuis lukt me dat niet meer met twee kinderen en een job. Het is goed voor mij om naar een plek te gaan en bewust daar te werken en te schrijven. Thuis kan je dat proberen, maar is er meestal te veel afleiding.'

Het creatieve proces, vloeit dat vanzelf of moet je je daaraan zetten?  
'Ik ben altijd iemand geweest die zich aan het werk moet zetten: als ik dat niet doe, gebeurt het ook niet. Het kan af en toe gebeuren dat je onderweg bent en er een zin in je hoofd springt, maar die momenten zijn eigenlijk verwaarloosbaar. Ik zet me neer en luister naar beats, tot ik bij een bepaalde beat wel voel dat het goed zit. Dat kan een uur duren en stilvallen, maar het kan ook zeven uur duren.'

De beat wordt eerst gekozen?  
'Altijd. Ik moet een bepaalde sfeer hebben, een bepaalde beat die mij een thema aanreikt. Is het heel melancholisch of is het meer happy? Is het nu of is het vroeger? Voel ik daar dan iets bij dat zich vertaalt in twee of drie zinnen, zetten die de toon voor wat er daarna uit de pen vloeit...'

'Het gebeurt soms ook dat je een zin neer­schrijft, maar die pas over twee jaar gebruikt. "Wacht, ik heb daar al eens iets over geschreven", valt je dan te binnen. Plots past dat perfect en vinden die zinnen dan toch hun plaats.'

Heb je zelf ook literaire inspiraties?  
'Ik ga eerlijk zijn, ik lees heel weinig. Mijn inspiratie komt eerder rechtstreeks uit mijn leven, en van gesprekken met mensen.'

'Misschien moet ik eens enkele dichtbundels kopen. Ik heb ooit gelezen in een interview met Brihang dat hij die op zijn rider (de wensenlijst van een artiest, red.) zet, naast wat pintjes en een zak chips. Een concert is vaak een waiting game: na de soundcheck moet je vaak nog eens vier uur wachten. Het zou niet slecht zijn om daar eens over na te denken.'

Op welke manier vullen je twee levens als rapper en leerkracht elkaar aan?  
'Doordat ik nog werk, blijf ik nog met mijn twee voeten op de grond, en heb ik nog – tussen aanhalingstekens – een gewoon leven. Als je alleen maar actief bent als rapper, sta je niet op om 6u30 's ochtends, en sta je meer buiten de samenleving.'

'Ik krijg vaak de vraag: "Waarom geef je nog les?", en financieel gezien zou ik ook helemaal van de muziek kunnen leven. Lesgeven zorgt voor creatieve vrijheid: ik moet geen radiohits schrijven om mijn huur te betalen. Als morgen iedereen beslist dat ze niet meer naar Jazz Brak luisteren, heb ik geen probleem om mijn kinderen eten te geven. Jazz Brak is niet de grote commerciële rapper, maar dat hoeft ook niet.'

'Drie jaar geleden heb ik voor de eerste keer leerlingen zien afstuderen die ik als twaalf­jarigen met een boekentas heb zien binnenkomen, en dat geeft veel voldoening, vooral wanneer je ze later tegenkomt. Ik weet ook dat ik niet voor eender welke leerkracht die ik nu zie, de straat zal oversteken om te vragen hoe het met hem gaat. Het feit dat zij dat bij mij doen, en blij zijn om mij te zien – dan weet ik dat ik iets voor hen heb betekend.'

Is de tracklist van een album een goede weerspiegeling van je doorsnee leven en de ervaringen die binnenkomen?  
'Je schrijft over het leven, dus alles komt erin voor: je liefde, maar ook de haat voor je stad. Dat je het soms beu bent en soms keigraag hebt. Hetzelfde met de chance die je hebt met de juiste entourage, met een vrouw, met kinderen.'

'Het is een goede weerspiegeling van mij, in die periode. Als je naar het eerste album van STIKSTOF luistert, is dat Jazz Brak toen hij 22 was, geen vaste job had, op een bankje joints pafte met zijn vrienden en nog bij zijn ouders woonde zonder zotte verantwoorde­lijk­heden. Dat is natuurlijk een ander mens dan wie ik nu ben: ik heb een huis, werk, twee kinderen.'

Zie je ook een contrast tussen de dingen die je voor STIKSTOF of solo schrijft?  
'Neen. Het grote verschil is dat bij STIKSTOF alle beats van Paulo (Rietjens, alias Astrofisiks, red.) kwamen, met als gevolg een specifieke vibe. Het laatste album zijn er al een paar dingen van Stab bij, maar het is nog altijd heel uniform geproducet. Maar in beide gevallen smijt je teksten bij elkaar, en werk je samen aan een nummer.'

'Voor Jazz Brak kies ik de beat die ik voel, ik schrijf daarop wat ik wil, en dat zal het zijn. Maar qua teksten: wat ik schrijf, is hetzelfde. Bij STIKSTOF komen we samen, maar schrijf ik ook alleen. Niemand schrijft mijn tekst. Ik deel het wel met de groep, waarna we er samen aan knutselen, maar op zich blijf ik het die iets schrijf op een bepaalde beat.'

Vind je dat dan leuker, samenwerken met Gorik en Paulo? Of valt dat niet te vergelijken?
'Vijf albums lang heb ik enkel dat gedaan, en het was goed hoe het was. Ik heb lang niet de nood gevoeld om solo te gaan. Maar ik heb het dan toch gedaan, en ik ben heel blij dat ik dat gedaan heb.'

Om het uit te proberen?
'Het was niet proberen: het was een solo-album maken, maar de kans bestond dat het daarna ophield. Maar ja, het is dubbel, want op een manier is het gemakkelijker om in een groep te zitten en samen beslissingen te maken. Als een album of een nummer niet werkt, is dat ook een gedeelde verantwoordelijkheid. Alleen staan de schijnwerpers volledig op jezelf, dus is het ook je eigen fout wanneer iets niet uitdraait zoals je in gedachten had. Maar het is ook dubbel zo hard je eigen verdienste wanneer het wél zo is.'

Kun je jezelf loskoppelen van de muziek die je maakt?
'Jazz Brak is bijna geen typetje, het is heel hard wie ik ben. Mijn vrouw zegt wel altijd dat ik iemand anders ben op het podium; er is altijd een klik van gezonde stress. Maar ik moet geen masker opzetten, ik vertel niets dat niet waar is. Jazz Brak is voor negentig procent mezelf.'

'Dat is iets dat ik ook heel belangrijk vind in rap, want je doorprikt het snel als iets niet echt is. Ik als Jasper De Ridder, om Jazz Brak geloofwaardig te doen klinken, rap over Jasper de Ridder. Je gaat me nooit horen zeggen dat ik een ton coke naar de Haven van Antwerpen breng, want dat doe ik niet.'

'Als ik ergens na een show een t-shirt sta te signeren en we zijn aan het babbelen, ben ik gewoon de pé die daarstraks op het podium stond. Ik denk vaak dat mensen die wél kei­hard een typetje spelen, daarna geen normaal gesprek kunnen voeren met een fan. Zij zijn de superster met het glitterpak; zij zijn niet aanspreekbaar.'

Luisteraars appreciëren die authenticiteit en eerlijkheid ook.
'En ze kunnen zichzelf ook terugvinden in wat je zegt. Ze kunnen zich perfect inbeelden wat ik zing, of ik kan mij ook in hun plaats zetten. Je moet je fans altijd iets kunnen doen voelen.'

'Ik probeer ook heel beeldend te schrijven, zodat iemand die zijn ogen dicht doet zich perfect kan voorstellen hoe ik het me inbeeld. Zonder mezelf in dat verhaal per se centraal te willen zetten: het is eerder observatie. Met woorden kan ik mensen tonen wat ze niet zien.'

'Dat mijn teksten goed klinken is prioritair, anders komt de inhoud niet goed binnen. Als je de twee kunt combineren – het klinkt goed én er is iets dat verteld wordt – is het helemaal geslaagd. Maar je kunt ook ver geraken met rommel als lyrics en het goed doen klinken.'

Is je blik op Brussel veranderd sinds je vader bent?
'Ja. Is dat sinds ik vader ben? Waarschijnlijk, maar je wordt ook gewoon ouder. Toen ik 21 was, kon het me niet veel schelen dat er vuilniszakken op straat stonden. Nu, met kin­deren, stoort het me wel dat de buren vijf zakken buiten zetten op een dag dat er geen afval wordt opgehaald. "We zijn samen op deze wereld, waarom is dit niet voor iede­reen normaal?", denk ik dan. 

Ik ben hier geboren en getogen, ik zie mezelf moeilijk ver van Brussel wonen. Had je me vijf jaar geleden gevraagd of ik altijd hier zou blijven, zou ik volmondig "ja" gezegd hebben, terwijl ik daar nu meer aan twijfel. Dus dat gevoel verandert wel, samen met je visie op de wereld, op de stad, en op de samenleving.'

Klopt het beeld dat de media van Brussel schetsen?
'Ik heb het gevoel dat het jaar op jaar erger is.'

De feiten of de berichtgeving?
'De feiten. Ik heb de indruk dat alles vroeger minder visueel was. Ik heb altijd al in Brussel gewoond; ik denk dat de drugsproblemen en de criminaliteit wel groter worden. En mis­schien kan de politie er inderdaad steeds minder en minder aan doen. Dat verschil merk ik altijd als ik op vakantie ben geweest, bijvoorbeeld naar Porto of New York. Dan kom je nadien terug in Brussel en denk je dat het hier echt vuil is, dat de mensen geen respect hebben.'

Zelfs in vergelijking met New York?
'Ja, maar daar loop ik uiteraard ook niet in de zwaarste ghetto's buiten de stad. In Brussel is het verschil dat de armste wijken in het centrum van de stad liggen. Ook in Parijs heb je het chique centrum, en daarbuiten de banlieue. Dat is het grote verschil met Brussel: hier zitten de problemen van armoede en criminaliteit recht in het toeristische centrum, waardoor je er zo hard mee geconfronteerd wordt.'

Voel je je nog even trots op Brussel?
'Ja, ik ben nog altijd even trots om Brusselaar te zijn. Ik kom van Brussel, en ik ben blij dat ik van hier kom: het is ook heel bepalend voor wie je bent. Ik zou ook keigraag hebben dat mijn kinderen zeggen "ik ben van Brussel". Isa is nu vijf, maar moest ik Dris op zijn tweeënhalf hier weghalen om aan de zee te gaan wonen, dan is mijn zoon op zijn zestiende een West-Vlaming. Neen! Niet akkoord.'

'Ik voel genoeg trots over Brussel dat ik wil dat mijn kinderen dat ook voelen. En dat is stom, want dat kan over een grenslijn gaan. In de rap van STIKSTOF is dat ook altijd heel belangrijk geweest: "ik kom niet van de rand, quoi, ik ben van het centrum." Dus: nog altijd even trots om Brusselaar te zijn? Ja!'