Deze thema's beheersen de rector­verkiezingen: 'De studenten waren eerst ook niet voor het semestersysteem'

Wie in de programma's van de drie rectorkandidaten duikt zal naast verschillen vooral veel gelijkenissen tegenkomen. Dat bleek al op het Sturadebat vorige week, waar de kandidaten erg dicht tegen elkaar aan leunden. Het onderscheid kon er nog het meest gemaakt worden op concrete aanpak en stijl. 

De belangrijkste reden daarvoor? Het gaat globaal genomen best goed met de KU Leuven. De universiteit kwam de crisissen van de voorbije jaren zonder al te veel kleerscheuren door en er is inhoudelijk dus geen al te grote ommezwaai nodig. 'Bovendien komt er ook geen zittende rector op', zegt professor Marc Van Ranst. 'Dan heb je minder de neiging om je af te zetten tegen iemand. Je weet ook nog niet tegen wie je het moet opnemen.' 

Het belangrijkste thema dat bij het personeel naar voren wordt geschoven is de werkdruk. 'Daar zijn alle drie de kandidaten zich bewust van. Het leeft dan ook zeer sterk bij het personeel', zegt professor Patricia Bijttebier, personeelsvertegenwoordiger. 'De work-life-balance aan onze instelling zit voor veel mensen verkeerd', zegt professor ethiek Raf Geenens. 'Ik hoop dat in het verlengde van die discussie een volgende rector ook echt een kerntakendebat zal voeren.' 

Lesvrije zomer? 

Hoe die werkdruk precies moet aangepakt worden, daarover verschillen de meningen wel wat. Vermeire wil minder controleren, minder vergaderen en meer vertrouwen geven. Baelmans en Lievens willen dan weer allebei werk maken van administratieve vereenvoudiging en wijzen naar de competitiedruk aan de universiteit. 

Lievens schuift ook een herindeling van het academiejaar naar voren als instrument om de werkdruk aan te pakken. Centraal daarin: een onderwijsvrije zomer voor iedereen, zodat de academiejaren niet meer in elkaar overlopen. Dat moet zuurstof geven aan personeel én studenten. 

Baelmans en Vermeire zien de pijnpunten in het huidige systeem ook, maar gaan niet zo ver als Lievens. Vermeire ziet het niet als prioriteit en neemt verder weinig standpunt in over het thema. Baelmans wil stap voor stap te werk gaan en eerst het debat grondig voeren. 

'Vooral de aanpak van Lievens houdt risico's in', zegt een decaan die anoniem wenst te blijven. 'Hij heeft al een concreet plan en dat roept toch wat herinneringen op aan hoe het acht jaar geleden bij Sels is fout gelopen. Baelmans maakt nu de analyse van enkele pijnpunten en wil van daaruit het debat voeren. De uitkomst daarvan is minder zeker, maar biedt wel uitzicht op inspraak.' 

In 2017 werd zo'n herindeling van het academiejaar door huidige rector Luc Sels al eens op tafel gelegd. Sels communiceerde het voorstel via de pers bij de opening van het academiejaar en dat stootte op veel verzet uit de faculteiten, maar vooral ook door de studenten. 

'De vraag is daar: moeten de studenten een veto krijgen?', zegt Philippe Muchez, decaan van de faculteit Wetenschappen. 'Bij de overgang van het jaarsysteem naar de semesterindeling waren de studenten ook geen fan. Maar ik weet niet of er nu veel studenten terug zouden willen.' 

Banden met Israël 

Nog zo'n gevoelig thema is de ethische positionering van de universiteit. Meer bepaald de samenwerking van de KU Leuven met Israëlische instellingen werd tijdens het Sturadebat een hot topic. Enkele leden van KUL4Palestine onderbraken het debat met slogans als 'Shame on KUL, break up with Israel' en 'Free Palestine' en hielden ook bordjes op met daarop boodschappen als 'Peter Liegebeest'. 

Ook tussen Baelmans en Lievens leidde het even tot een akkefietje. Lievens benadrukte het leed van de Palestijnen, maar verdedigde het huidige beleid van de KU Leuven dat volgens hem al erg ver gaat. Zo gaat de universiteit in principe geen nieuwe samenwerkingen meer aan met overheidsdiensten in Israël. 

Baelmans wil daarentegen institutionele stellingname over de kwestie en wil het debat openen over de samenwerkingen met heel de universitaire gemeenschap. 'We moeten toch erg voorzichtig zijn met een politisering van de universiteit', zegt Geenens, ook co-directeur van Ethics@KU Leuven. 'We zien in de Verenigde Staten hoe dat kan terugslaan.' 

Vermeire kijkt dan weer vooral naar het Europese niveau. Zij wil daar meer druk zetten om landen die zich schuldig maken aan grove mensenrechtenschendingen uit te sluiten van structurele Europese onderzoeksfinanciering. 

Money, money, money 

Geld dus. In het hoger onderwijs vandaag een bijna even heikel punt als ethische kwesties. Vooral de verdeling van interne onderzoeksfondsen is onderwerp van debat. Zowel Lievens als Baelmans halen aan dat het competitieve aspect van onderzoeksfinanciering vandaag heel wat negatieve effecten met zich meebrengt. 

Baelmans wil in de eerste plaats debat over het onderwerp, Lievens kiest resoluut voor basisfinanciering. Daarbij krijgt iedere professor die binnen de parameters past een basisbedrag om onderzoek mee te doen. Vermeire vindt dan weer dat er momenteel te weinig geld is om zo'n basisfinanciering in te voeren, waardoor het ten koste zou gaan van andere projecten. 

Naast de verdeling van onderzoeksgelden hebben de kandidaten ook wat te zeggen over hoe de financiering tussen de drie wetenschapsgroepen (Biomedische Wetenschappen, Wetenschap & Technologie en Humane Wetenschappen) moet verlopen. De KU Leuven rekent daarvoor op een verdeelsleutel op basis van onder meer de studentenaantallen. Die verdeling is echter al sinds 2012 bevroren. De groei en krimp van faculteiten heeft daardoor geen invloed meer op hun financiering. 

Vermeire wil het zogenaamde allocatiemodel daarom uit de diepvriezer halen en een herziening doorvoeren waarbij er mogelijk op basis van andere parameters verdeeld zou worden. Ook Baelmans wil dat debat opnieuw openen. 'Het is niet onlogisch dat Vermeire een herziening wil', zegt Muchez. Hij verwijst naar haar achtergrond: 'Bij biomedische wetenschappen leeft dat heel sterk.' 

'Maar het oude systeem waarbij je enkel naar het aantal studenten en studiepunten kijkt is toch achterhaald' gaat Muchez verder. 'Er moet minstens rekening gehouden worden met de diversiteit in disciplines en wat daarvoor nodig is.' Ook Geenens heeft zijn bedenkingen. 'Dat is de doos van Pandora die je dan opent. Je weet niet wat daar gaat uitkomen, zeker in tijden van budgettaire krapte.' 

Lege aula's 

Hoe kijken de kandidaten naar enkele thema's die specifiek bij studenten leven? Op het Sturadebat en uit de programma's bleek al dat er wat de visie op het aanbieden van lesopnames betreft nog wel wat verschil zit tussen de drie. Die zijn niet langer verplicht aan de KU Leuven, maar de universiteit moedigt het wel sterk aan. 

Dat ging echter ook gepaard met lage aanwezigheidscijfers in de aula na de covidpandemie. Alle drie erkennen de kandidaten het belang van studenten weer fysiek naar de les te krijgen, maar de plaats die lesopnames daarin innemen varieert. 

Baelmans is bijvoorbeeld voor een 'on campus-universiteit', maar wil het aantal contactmomenten wel verminderen om zo meer interactie na te streven. Lesopnames mogen voor haar een heel jaar beschikbaar zijn als aanvullend leermateriaal tijdens het studieproces. Zij is van mening dat studenten daarin best wel wat autonomie mogen hebben. 

Ook Lievens is die mening toegedaan. Net als Baelmans pleit hij bovendien voor minder permanente evaluatie. Dat moet wel opgevuld worden door meer feedback, zodat studenten wel weten waar ze staan in het leerproces. Maar dan zonder heel de tijd voor punten te werken. 

Vermeire vindt dan weer dat lesopnames best beperkt beschikbaar worden gesteld, bijvoorbeeld tot maximaal een week na de fysieke les. Ze dienen volgens haar vooral voor iemand die door omstandigheden niet aanwezig kon zijn in de aula. Ze wil daarnaast inzetten op boeiende lesmomenten met meer interactie, via tools als PollEverywhere.