BELLEN MET PIETERJAN DOUCHY
Waarom het toelatingsexamen arts herzien wordt: 'Dit is vintage Demir'
Na de vermoedens van fraude bij het toelatingsexamen arts deze zomer, beslist minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) om dat voortaan op een locatie te organiseren, mét pen en papier. 'Van Ben Weyts had ik zo'n beslissing nooit verwacht', zegt Pieterjan Douchy, die als redacteur Onderwijs het dossier opvolgt voor Veto.
Goedemiddag, Pieterjan. Wat is er zoal beslist?
Pieterjan Douchy: 'Veel. Ik was in snelheid gepakt. (lacht) Het toelatingsexamen voor de opleiding Arts, Tandarts en Dierenarts wordt terug in Brussel georganiseerd. Op één locatie én met pen en papier.'
'Zo keert Demir terug naar de periode voor 2020. Omwille van de coronacrisis besliste Ben Weyts, haar partijgenoot en minister van Onderwijs, toen om het op verschillende locaties te laten plaatsvinden, met computers. Door de vermoedens van fraude deze zomer, bleef er onzekerheid over de eerlijkheid van die methode. Daar moest een antwoord op komen.'
Hoe zat dat precies?
'Er waren deze zomer sowieo meer studenten geslaagd dan het jaar voordien. Het examen zou makkelijker geweest zijn. Maar op sommige computers kon je ook probleemloos tabbladen openen die niet toegestaan waren, zoals ChatGPT.'
'Enkele studenten die ongunstig gerangschikt waren, spraken van massale fraude en stapten naar de rechter. Daarop kwam Demir zelf met een onderzoek: van grootschalige fraude zou er geen sprake geweest zijn. Maar een sterker signaal bleef belangrijk.'
Dat signaal is er nu.
'Inderdaad. Nu kiest de minister voor een strakke aanpak. Dat is echt vintage Demir, en niet alleen omdat ze beleidskeuzes van Ben Weyts terugdraait. (lacht) Er is een probleem, er wordt een duidelijke oplossing voorgesteld, en die is vrij radicaal. Van de meer afwachtende Ben Weyts had ik zo'n beslissing nooit verwacht.'
'Maar Demir maakt ze bijna wekelijks over het basis- en middelbaar onderwijs, bijvoorbeeld over de pedagogische studiedagen. In die zin is het wel opvallend dat het om een beslissing over hoger onderwijs gaat.'
Zal dat zorgen voor minder fraude?
'Er is nu alleszins een duidelijker kader om valsspelen te bestraffen. Als je een elektronisch toestel op zak hebt, geldt dat vanaf nu als spieken. En de beroepsprocedure is nu onafhankelijk van de examencommissie ingericht.'
'Deze zomer bleek het bestaande kader te beperkt. Een van de studenten die geschrapt werd door vermoedens van valsspelen, stapte naar de Raad van State. Die gaf de student gelijk. Daar sta je dan, als minister van Onderwijs.'
Wordt de inhoud ook aangepast?
'Op de korte termijn wordt er gesleuteld aan de CLEAR-vragen. Die staan voor Conflictbeheersing, Luistervaardigheid, Empathie, Aandacht en Reflectie en respect. CLEAR is vooral een moeilijke term voor een vijftiental vragen die aan toekomstige studenten worden gesteld om te laten zien dat ze goede communicatieve vaardigheden hebben, wat belangrijk is in de praktijk.’
'Het systeem van gunstige rangschikking is een pay to win'
'Er waren al langer stemmen om dat onderdeel volledig te schrappen, ook binnen de vorige examencommissie zelf. Nu blijven enkel de vragen over empathie en communicatie over. Andere aanpassingen komen er pas bij het examen van 2027. Daarvoor is vooral Jonas Brouwers, de nieuwe voorzitter van de examencommissie, aan zet.'
Er gaan soms stemmen op om met een systeem van loting te werken. Zal dat er ooit van komen?
'Je moet je eerst afvragen waarom dat idee überhaupt geopperd wordt. Op dit moment moet je zowel geslaagd als gunstig gerangschikt zijn om de artsenopleidingen te mogen aanvatten. Daarvoor zijn op voorhand cijfers vastgelegd: alleen de beste 1.740 studenten krijgen bijvoorbeeld groen licht voor de artsenopleiding.'
'Tegelijkertijd zijn er meer dan vijfduizend deelnemers. Slagen maar niet mogen starten: dat roept al snel emoties op. Daarom is de inhoud van het examen voer voor discussie: studenten met minder communicatieve vaardigheden, maken minder kans op een gunstige rangschikking.'
'Maar door het systeem van gunstige rangschikking is het examen vooral een vorm van pay to win. Wie honderden tot duizenden euro's kan betalen voor een voorbereidingstraject, heeft meer kans op een gunstige rangschikking. De organisaties die zulke opleidingen aanbieden, schieten de jongste jaren als paddenstoelen uit de grond. Maar niet iedereen kan dat betalen.'
'Daar kan de loting een mouw aan passen. Als er geloot wordt uit de geslaagde studenten, maakt excellentie het verschil niet. Dan zullen ouders niet meer zoveel geld neertellen voor een vooropleiding en krijg je een veel democratischer examen, luidt de redenering. Maar ook met zo'n systeem gaan emoties gepaard. Dat zal de minister willen vermijden.'
