OPINIE METOO
Mediagekte rond misbruikzaken maakt slachtoffers monddood
De manier waarop de media omgaan met zaken van misbruik en grensoverschrijdend gedrag is zorgwekkend. Het zet ons een stap terug in de strijd tegen 'gender-based violence' en seksisme die we sinds #MeToo zijn aangegaan.
Afgelopen lente vond er in de VS een zeer gemediatiseerd proces plaats tussen Johnny Depp en Amber Heard. Tijdens dat proces waren zowel de Belgische als internationale media zo gesatureerd met meningen, video’s, memes en psychologische analyses dat ik, als rechtenstudent, niet de neiging voelde om iets aan het 'debat' toe te voegen. Al voor de aanvang van het proces hadden de meesten er misschien al, begrijpelijk, hun buik van vol.
Hetzelfde gold voor het proces van De Pauw. De overvloed aan details die verspreid werden over zowel dader als slachtoffers gaf zo'n intieme kijk in de levens van die mensen dat het proces haast voyeuristisch aanvoelde.
Een slachtoffer geloven is niet hetzelfde als het vermoeden van onschuld schenden
Toch is het juist die media-aandacht waar we het over moeten hebben. Beschuldigingen over misbruik en grensoverschrijdend gedrag worden de dag van vandaag veel moeilijker geslikt. Na jaren aan #MeToo-verhalen over prominente figuren vinden we het niet meer zo vanzelfsprekend om die beschuldigingen te geloven. Integendeel, we vinden het steeds vervelender om te horen dat de mensen waar we naar opkeken toch niet zo perfect bleken te zijn.
De informatie die het publiek wordt meegedeeld, wordt dan ook anders verwerkt. Toen de feiten die Harvey Weinstein pleegde naar boven kwamen, was de initiële reactie één van collectieve verontwaardiging en solidariteit. Ondertussen gaan steeds meer mensen over tot insinuaties dat zo’n aantijgingen van grensoverschrijdend gedrag leugens zijn.
Het eerste punt dat ik wil uitklaren, is het volgende: een slachtoffer geloven is niet hetzelfde als het vermoeden van onschuld schenden. We kunnen én de rechterlijke macht haar taak laten doen om zich over iemands schuld te buigen, én tegelijkertijd als maatschappij ruimte creëren voor slachtoffers om hun verhaal te delen, zonder dat ze direct aangevallen worden.
Vrouwen die onsympathiek of overspelig zijn erkennen we als maatschappij moeilijker als slachtoffer
In het hedendaagse klimaat is er nog niet genoeg nuance om te erkennen dat vrouwen die niet passen binnen het kader dat we in hoofd hebben van het perfecte slachtoffer, ook slachtoffers kunnen zijn. Vrouwen die onsympathiek of overspelig zijn, die het misbruik dat ze meemaken wel erkennen als misbruik en zich op momenten ook fysiek verdedigen en verzetten tegen een agressor, erkennen we als maatschappij moeilijker als slachtoffer.
En dat is wel degelijk een probleem. Een rechtbank in het Verenigd Koninkrijk weerde Johnny Depps claim af tegen The Sun, die hem een 'wife beater' noemde, omdat er voldoende bewijs was dat Depp wel degelijk zijn vrouw minstens twaalf keer sloeg. Maar tijdens de publieke rechtszaak in de VS werd de hele wereld plots expert in leugendetectie en mocht men zich voor weken aan een stuk over Amber Heards persoonlijkheid en geloofwaardigheid buigen. Plots waren de tientallen foto’s met blauwe plekken, schrammen en plukken haar die uit haar hoofd waren getrokken, de stapels aan berichten en audio’s, niet genoeg om een jury te overtuigen van het misbruik dat ze meemaakte.
Daders klagen hun slachtoffers aan voor laster of eerroof om het misbruik verder te zetten
Het is dan ook niet ongepast om ons zorgen te maken over het gevaarlijk precedent dat de Depp-zaak zet voor Amerikaanse vrouwen. Daders klagen hun slachtoffers die uitkomen voor het misbruik aan voor laster of eerroof, vaak als manier om het misbruik verder te zetten.
Eén ding is duidelijk: beide fameuze processen en de buitenproportionele media-aandacht die ze kregen, hebben alvast niet bijgedragen aan het creëren van een klimaat dat slachtoffervriendelijk is en hen toelaat om te spreken over hun misbruik. De media organiseren een proces ter entertainment bij de publieke opinie die vervolgens volledig abstractie maakt van het feit dat het over echte mensen gaat.
Ondertussen werd deze boodschap ook weergegeven in een open brief, die gepubliceerd werd ter steun van Heard, en die meer dan 130 vrouwenrechtenactivisten, -experts en -organisaties ondertekenden. Er gaan dus heel wat alarmbellen af. De vraag blijft enkel hoe lang het zal duren voordat onze samenleving er gehoor aan geeft.
Heb jij ook een mening die de wereld moet horen? Stuur een mail met je idee of stuk naar opinie@veto.be en word gepubliceerd schrijver.
