Severine Vermeire kwam, zag en overwon

Al na de eerste ronde leek de overwinning van Severine Vermeire een quasi-zekerheid. Ze torende ver boven de concurrentie uit en kwam met haar 45 procent al heel dicht bij een absolute meerderheid. Eerste achtervolger Tine Baelmans eindigde op ruime afstand met zo'n 28 procent. Toch toonde Vermeire zich niet zegezeker. 'Het zou erop of eronder worden, en het is erop geworden', zegt ze nu in een eerste reactie. 

Ook Baelmans toonde zich strijdvaardig na de eerste ronde. 'Ik ben optimistisch, we lopen de hele weg', klonk het toen. Die uitspraak bleek geen grootheidswaanzin. Afvaller Peter Lievens omarmde haar kandidatuur en Baelmans eindigde in de tweede ronde op 46 procent. Een serieuze inhaalbeweging, maar onvoldoende om Vermeire nog bij te benen. Die werd met zo'n 52 procent verkozen tot volgende rector van de KU Leuven.

De resultaten bij de verschillende kies­groepen zijn verdeeld. De professoren kozen voor Vermeire, ze haalde er zo'n 55 procent. Studenten stemden dan weer overtuigend op Baelmans: zij wist er maar liefst 58 procent van te overtuigen. Vermeire kon daarnaast het administratief en technisch personeel overtuigen, terwijl Baelmans het bij doctorandi beter deed.

Eerste vrouwelijke rector

Vermeire wordt nu de eerste vrouwelijke rector in zeshonderd jaar KU Leuven. Al tijdens de campagne trok Vermeire volop die kaart, Baelmans deed dat in mindere mate. 'Dat is heel belangrijk voor mij', zegt Vermeire. 'Hoe we ons als universiteit tonen, moet ook de samenleving weerspiegelen.'

'En die samenleving bestaat niet alleen uit witte mannen', zegt ze. 'Integendeel, onze maatschappij bestaat uit mensen van verschillende achtergronden en genders. Ik wil die diversiteit ook echt vertaald zien naar onze beleidsorganen en -functies.' Al wou ze daarbij wel expliciet het woord 'quota' niet in de mond nemen, het 'gezond verstand' moet voor haar primeren. 

Maar de belangrijkste werf voor Vermeire wordt het aanpakken van de werkdruk, zo geeft ze zelf meteen aan. 'Het is een absolute prioriteit voor mij om ervoor te zorgen dat we de werkdruk verminderen', zegt ze. 'Ik wil met alle faculteiten en departementen in gesprek gaan, om hen aan te sporen om een kritische reflectie te maken van alle raden. Moeten al die raden blijven bestaan? Moeten de nota's die ze schrijven altijd zo lang zijn?'

Werkdruk was dan ook een dankbaar thema voor Vermeire om zich te positioneren als 'kandidaat van de basis'. 'Ik hoor het vanuit de basis: het is allemaal te veel geworden', zei ze onder meer in een interview met Veto. 'De mensen zien door de bomen het bos niet meer. Ze kreu­nen onder het werk.'

Stijlverschillen

Ook bij de andere kandidaten was werkdruk een van de belangrijkste thema's in een campagne die lang erg braaf bleef. Peter Lievens was zowat de enige kandidaat die het debat echt opentrok. Met concrete voorstellen over basisfinanciering en een herindeling van de academische kalender stuwde hij het debat vooruit en dwong hij ook de andere kandidaten om kleur te bekennen. Strakke debatformats maakten een erg inhoudelijk diepgaand debat echter niet altijd mogelijk.

De campagne spitste zich daarom vooral toe op stijl. Elk van de kandidaten probeerde die op hun eigen manier uit te spelen. Tine Baelmans predikte een 'cultuuromslag', Peter Lievens stond voor administratieve vereenvoudiging en Severine Vermeire profileerde zich als 'kandidaat van de basis'.

Zo ontspon zich een perceptiestrijd. Baelmans en Lievens kwamen beiden uit de huidige bestuursploeg, maar volgens insiders was Vermeire de voorkeurskandidaat van rector Luc Sels. Hij ontkende, maar gaf wel toe dat hij haar twee keer gevraagd had om vicerector te worden, in 2017 en 2021.

Lievens en Baelmans, de twee vicerectoren, stelden zich vaak dan weer erg kritisch op ten aanzien van het huidige beleid. Zo probeerden alle kandidaten voldoende afstand te bewaren ten aanzien van het zittende bestuur, zonder het ooit helemaal af te vallen. Een positie die Vermeire als uitdager hoe dan ook beter lag dan de twee vicerectoren, die zich bovendien moesten profileren ten opzichte van elkaar. 

Frisse wind

Na acht jaar Sels leek de universiteit toe aan iets nieuws. Met twee vicerectoren in de race, die elkaar vooral in de weg liepen, kreeg Vermeire de ruimte om momentum op te bouwen. Ze kapitaliseerde op een beetje 'Sels-moeheid' en beloofde werk te maken van meer vertrouwen en minder micromanagement.

Haar campagne was strak geregisseerd. Met een intern interview – afgenomen rond de jaarwisseling – gepubliceerd op een professioneel gebouwde site, introduceerde de arts-specialist zich aan de hele academische gemeenschap. Hoewel ze voor aanvang van de campagne nog een 'nobele onbekende' was, ontpopte Vermeire zich via luisterrondes, Linkedin-posts en dagboekfragmenten al snel tot kanshebber. 

De berg

Voor de brede universiteit kwam haar kandidatuur dan wel als een verrassing, binnen Biomedische Wetenschappen werd ze al langer op handen gedragen. Haar ijzersterke onderzoeksreputatie – ze is de meest geciteerde Belgische onderzoekster – in combinatie met sterke menselijke vaardigheden zorgde ervoor dat er al langer aan haar mouw werd getrokken om het hoogste universitaire ambt na te streven. Een eerste worp is nu meteen ook succesvol.

De steun uit de eigen groep was wellicht cruciaal voor de overwinning. Twaalf jaar na het afzwaaien van Mark Waer in 2013 levert Biomedische Wetenschappen met Vermeire opnieuw de rector. Daarmee is ook de hegemonie van Humane Weten­schap­pen in het rectoraat doorbroken. Op Gasthuisberg broeide al langer de wens om hun gigantische electorale gewicht om te zetten in invloed in het rectoraat. 

Met Severine Vermeire diende zich een kandidaat aan waar de hele groep zich achter kon scharen. Marc Van Ranst maakte al in de zomer kenbaar 'voor alle vrouwelijke kandidaten campagne te willen maken'. Hij schaarde zich later achter de kandidatuur van Vermeire. Ook viroloog Johan Neyts sprak als prominent lid van het UZ Leuven zijn steun uit.

Dat vertaalde zich in het programma van Vermeire. Ze besteedde meer aandacht aan de uitdagingen voor het ziekenhuis dan de andere kandidaten, en ook haar wens om het allocatiemodel te ontdooien speelt in de kaart van Gasthuisberg. 

Een herziening van de verdeling van de geldstromen tussen de groepen en faculteiten wordt vooral gevreesd door kleinere faculteiten, onder meer binnen Humane Wetenschappen. Binnen Biomedische Wetenschappen staat die ontvriezing echter al langer op de agenda.