'Genocide' en 'minder regels': rector Vermeire houdt vast aan campagne­beloftes tijdens openingstoespraak

'De toespraak wordt echt niet druk bediscussieerd aan de koffietafel.' Veto's voorbeschou­wing van de speech van rector Severine Vermeire tijdens de opening van het academiejaar beloofde al niet veel nieuws. 'Er worden vooral zaken benadrukt die al lang duidelijk zijn', zei professor Philip Dutré. De rector hield inderdaad vast aan thema's die ze tijdens haar campagne in het voorjaar al naar voren schoof. 

Volgens Vermeire vormt haar verkiezingsprogramma dan ook de leidraad voor het universiteitsbeleid van de komende jaren. 'Ik heb aan mijn team van vicerectoren gevraagd of ze me konden vinden in dat plan', verduidelijkte ze aan Veto.

Genocide

Tijdens het studentendebat in mei nam ze bijvoorbeeld het woord 'genocide' in de mond. Dat herhaalde ze tijdens de academische zitting. 'De genocide en de misdaden tegen de menselijkheid in Gaza en elders in Palestina moeten stoppen', klonk het in haar toespraak.  Die woordkeuze is niet onbelangrijk. Het is de eerste keer dat de universiteit dat woord gebruikt in een officieel statement. 

Bij de wake voor Gaza op 7 september leek dat al het geval, maar toen citeerde de KU Leuven in haar communicatie de universitaire parochie. Nu zegt de rector het zelf glashelder. 'Er is een systematische verdrijving van een populatie en mensen die aanschuiven voor voedsel, worden vermoord. Ook voor de experten is het duidelijk. Dit is een genocide en we moeten geen gas terugnemen', zei ze aan Veto.

Een duidelijk statement, maar inhoudelijk zorgt het niet voor verandering. De houding van de universiteit ten opzichte van Israëlische instellingen wijzigt niet. Individuele, projectgebonden samenwerkingen blijven mogelijk, op voorwaarde van een grondige screening door de Ethische Commissie 'Dual use, military use & misuse of research'. 

Structurele samenwerkingen en akkoorden met Israëlische partners gaat de universiteit niet meer aan. Vermeire wees bovendien opnieuw op het belang van de Europese Unie in het debat: die moet Israël volgens haar uitsluiten van onderzoeksfinanciering binnen het Horizon Europe-programma. 'Want er is geen enkele universiteit die er vandaag in Europa in slaagt om eenzijdig uit die projecten te stappen.'

Artificiële Intelligentie 

De rector wil verder vooral inzetten op vertrouwen, verbinding en vrijheid. Ze heeft naar eigen zeggen heimwee naar de 'regelluwe' periode van de jaren 1920 en wil het personeel daarom meer autonomie geven. Dat was al een leidraad in haar campagne. 'Bouwen op vertrouwen', klonk het toen. De rector zet zich daarmee af van haar voorganger Luc Sels, die soms 'regeldrift' werd verweten. 

'Want laat ons eerlijk zijn: de werkdruk ligt te hoog', zei de rector. Ook bij studenten, omdat zij de 'balans moeten zoeken tussen prestaties en welzijn'. Vermeire legt die nadruk vooral voor internationale studenten, naar wie ze zich in het Engels richtte: 'We want to make their integration a priority.' 

Vermeire wil er niet voor zorgen dat er minder wordt gewerkt aan de universiteit: het moet vooral anders. Artificiële Intelligentie (AI) kan daarbij een rol spelen. Net als in haar campagne heeft ze het over AI-geletterdheid. Die wil ze een 'structurele plaats geven in alle opleidingen, niet als hype, maar als noodzaak.' 

Studenten zijn maar best snel AI-geletterd, want volgens de rector worden we minder intelligent. 'Mensen geboren na 1975 scoren lager op IQ-testen dan hun ouders deden op dezelfde leeftijd.' Een stelling die misschien wel op de koffietafel belandt.

Opvallend: over de eventuele herziening van het allocatiemodel voor de interne financiering van de universiteit repte ze met geen woord. Dat thema lijkt te gevoelig voor de opgetogen sfeer van een opening. 'Dat is ook niet iets wat ze in haar eerste honderd dagen wil realiseren', zei hoofdarts van UZ Leuven Gert Van Assche daar eerder over in Veto.

Geen VS-toestanden

Als laatste kwam de 'vrijheid tot dwalen' aan bod die Vermeire de universiteit toewenst. Die uitspraak van legendarisch oud-rector Pieter De Somer stond al in haar programma. De pogingen tot beïnvloeding van president Trump die Harvard in de VS meemaakt, is volgens de rector onaanvaardbaar. Het is een van de weinige thema's uit de speech die niet over de interne werking van de KU Leuven gaat.

De rector geeft toe dat zo'n 'grootschalige aanval op onze kenniseconomie en gezondheidszorg' niet in Vlaanderen op til is, maar vraagt wel om meer financiële middelen van de Vlaamse regering. En 'het mag gerust regelluwer, minister-president Diependaele.'

Op dat vlak houdt ze vast aan het beleid van Sels, die tijdens zijn rectorschap tegen de sterke Vlaamse regulering rond de 'verengelsing' van het universitaire landschap inging. 'Het is onze taak om barrières weg te nemen, niet op te werpen', besluit Vermeire. Benieuwd of de Vlaamse regering die boodschap ontvangen heeft.

Studentenraad kritisch over Vlaamse mijlpaal:
'We moeten fouten kunnen maken'

De toespraak van Lotte Van Marcke, voorzitter van de studentenraad (Stura), toonde inhoudelijk één grote gelijkenis met die van Vermeire. Ook zij legde de nadruk op de autonomie van universiteiten om een taalbeleid uit te werken: 'De universiteiten moeten de vrijheid en het vertrouwen krijgen om hierin zelf te beslissen en zelf te kiezen in welke talen zij hun verhaal schrijven.'

Verder had Van Marcke vooral oog voor kwetsbare studenten. Die worden volgens de Stura-voorzitter 'het hardst getroffen door maatregelen zoals de harde knip'. Volgens Van Marcke is 'een beleid waarin studenten fouten mogen maken en de kans krijgen om te leren uit die fouten noodzakelijk, ook op Vlaams niveau.' 

De studentenraad neemt zo een kritisch standpunt in over de Vlaamse mijlpaal, die studenten verplicht om hun eerste jaar binnen de twee academiejaren te voltooien. Anders mogen ze de opleiding niet verder zetten. Eerder deze maand werd die harde knip in de Vlaamse kranten bekritiseerd in de vorm van verschillende opiniestukken. 

Harde kritiek op de universiteit gaf Van Marcke niet. De houding van Stura over lesopnames kwam bijvoorbeeld niet aan bod. Daarover was ze in Veto eerder wel scherp: ''De rector wil lesopnames beperken in de tijd, daar trekken wij een harde lijn', klonk het toen.

ACHTERGROND KU LEUVEN

Is de opening van het academiejaar nog van deze tijd? 'Voer voor een grondige opfrissing'