Severine Vermeire of Tine Baelmans: welke vrouw krijgt de sleutels van het rectoraat? 

Severine Vermeire trok aan het langste eind tijdens de eerste ronde van de rectorverkiezingen. Ze kreeg 944 gewogen stemmen achter haar naam, goed voor omgerekend zo'n 45 procent. Daarmee haalde ze afgemeten de beste score van de drie, maar nipt onvoldoende voor de vereiste 50+1 meerderheid om in de eerste ronde rector te worden.

Tine Baelmans gaat samen met haar door naar de tweede ronde. Tussen de twee vicerectoren werd het nipt. Baelmans behaalde 592 gewogen stemmen, of 27,91 procent. Lievens slechts 21 stemmen minder, goed voor 26,92 procent. De KU Leuven krijgt dus al zeker een vrouwelijke rector. Dat is voor het eerst in haar geschiedenis, en wel in het feestjaar rond zeshonderd jaar KU Leuven. 

De tweede ronde gaat door op 19 en 20 mei. Is er dan wél een absolute meerderheid voor een van de kandidaten, dan weten we dinsdagavond wie de volgende rector wordt. Anders volgt een derde ronde op 26 en 27 mei die hoe dan ook beslissend is. 

Steun van de proffen

Vermeire scoorde het best in drie van de vier kiesgroepen. Zowel bij het academische personeel – professoren (ZAP) en assisterend en bijzonder academisch personeel (ABAP) – als bij het administratief en technisch personeel werd ze de grootste. Alleen bij de studenten behaalde Baelmans de beste score van de drie: ze wist 39 procent van hen te overtuigen. Met 35 procent kwam Vermeire wel dicht in de buurt. 

Bij het ABAP ging het nog gelijker op en behaalden Vermeire en Baelmans zelfs bijna dezelfde score met beiden 37 procent van de stemmen. Het verschil was wat groter bij het ATP, waar Vermeire 45 procent van de kiezers wist binnen te halen, tegenover 36 procent voor Baelmans. 

Het grootste verschil was er echter bij de professoren. Maar liefst 47 procent van het ZAP koos Vermeire, tegenover slechts 23 procent voor Baelmans. Afvaller Lievens eindigde er zelfs boven haar, met 29 procent van de stemmen. Als Baelmans nog kans wil maken op het rectorschap, zal ze minstens de professoren die achter Lievens stonden moeten overtuigen. Niet alleen is het de groep waar Vermeire het best scoorde, ze telt ook voor zeventig procent mee in het eindtotaal. 

Endorsement 

De kloof tussen Vermeire en Baelmans is groot, maar toch is het niet helemaal uitgesloten dat de tweede ronde nog voor verrassingen zorgt. 'De kiezers van Lievens moeten zich nu heroriënteren', zegt professor Stefaan Fiers, hoofd van de onderzoeksgroep Verkiezingen en democratie van de KU Leuven. 'Veel zal er van af hangen waarom zij op Peter Lievens stemden en of ze die redenen ook in een andere kandidaat terugvinden.' 

In een interview met Veto sprak Peter Lievens alvast zijn steun uit voor Tine Baelmans. 'Mijn kiezers moeten vooral zelf een beslissing nemen, maar mijn stem gaat naar Tine Baelmans. Als je de programma's erbij neemt, tonen wij de sterkste gelijkenissen', klonk het. 

'Zo'n endorsement kan de balans in een andere richting doen kantelen', zegt Fiers. 'Ook in andere verkiezingen met meerdere rondes zie je dat het een impact heeft wanneer een afvaller van dezelfde ideologische strekking zijn kiezers oproept om de stemmen aan iemand anders te geven.' 

Baelmans en Lievens betraden de rectorverkiezingen met erg gelijkaardige profielen: beiden zaten in de huidige bestuursploeg, ze kwamen uit dezelfde wetenschapsgroep en op strijdpunten – bijvoorbeeld basisfinanciering en de academische kalender – maakten ze dezelfde analyse, al gaf Lievens zijn plannen vaak nog wat concreter vorm. 

Wilde Baelmans het debat voeren over basisfinanciering of stap-voor-stap aan een herindeling van het academiejaar werken, dan waren die hervormingen voor Lievens een absolute must. Vermeire gaf op beide strijdpunten dan weer aan dat een hervorming geen prioriteit was, of onrealistisch. 

Ontvriezing 

Die positie was voor zowel Lievens als Baelmans een handicap: ze moesten zich profileren ten opzichte van elkaar, maar waren te gelijkaardig om dat erg geloofwaardig uit te spelen. Dat valt het hardst op in de communicatie van Baelmans. Ze benadrukte de voorbije weken vooral de verschillen met Lievens, maar geeft nu ook openlijk toe hoezeer de twee programma's op elkaar gelijken – in een poging om heel wat van de aanhangers van de andere vicerector voor zich te winnen. 

Maar ook Vermeire speelt in op het vertrek van Lievens. Die verweet haar een gebrek aan dossierkennis en zag haar wens om het allocatiemodel – de verdeling van interne middelen aan de KU Leuven – te 'ontvriezen' als een uiting daarvan. Vermeire counterde door te stellen dat ook Baelmans een herziening in haar programma opnam: 'toch is dat een thema dat mij altijd in de schoenen geschoven wordt.' 

Het klopt dat ook Tine Baelmans in haar programma aandacht besteedt aan de problemen van het huidige allocatiemodel. Dat is al sinds 2012 bevroren waardoor de faculteiten niet financieel gecompenseerd worden voor hun groei, maar evenmin gestraft worden als ze relatief krimpen. Baelmans geeft aan, net als Vermeire, dat een hertekening in tijden van financiële krapte 'niet evident is', maar wil wel transparantie over de huidige verdeling. 

'Maar ik ben zeker niet van plan om het allocatiemodel open te gooien. Ik sta voor stabiliteit en de huidige allocatie op de helling zetten zou net voor heel veel instabiliteit en discussie zorgen', zegt Baelmans in een reactie aan Veto. 'Ik wil wel kijken of er op korte termijn meer mogelijkheden kunnen zijn om in te spelen op acute noden die binnen de huidige allocatie moeilijk gelenigd kunnen worden. Dat is iets anders dan waar het bij allocatie over gaat, namelijk veelal financiering op lange termijn.' 

Vermeire is stelliger wanneer het over allocatie gaat. In een blogpost op haar website laat ze weten dat een nieuw allocatiemodel een 'kompas moet zijn dat beleid aan KU Leuven richting geeft' en 'afgestemd is op strategisch beleidskeuzes en geleidelijk geïmplementeerd wordt, dus met overgangsmaatregelen. Kortom: moedig, doordacht en empathisch. Wat je van een rector mag verwachten'. In een interview met Veto gaf ze bovendien aan dat 'schrik bij faculteiten nooit een drijfveer mag zijn'. 

Doos van Pandora 

De ontdooiing van het allocatiemodel ligt goed bij de groep Biomedische Wetenschappen waar Vermeire uitkomt. Maar ook enkele grote faculteiten als Economie en Bedrijfswetenschappen hebben er wel oren naar, omdat ze zich te weinig ondersteund voelen voor de extra taken die ze er bij moesten nemen. Voor kleinere faculteiten, veelal in de Humane Wetenschappen, zou het dan weer een financieel bloedbad kunnen betekenen. 

'Alles hangt er vanaf op basis van welke parameters je die allocatie dan zou bepalen', zegt Philippe Muchez, decaan van de Faculteit Wetenschappen. 'Je moet daarin oog hebben voor de specificiteit van onderzoek en onderwijs in verschillende disciplines. Bijvoorbeeld voor de practica die onze opleidingen Chemie, Biologie en Fysica voor vele opleidingen buiten de Faculteit Wetenschappen aanbieden, zijn er op dit moment geen werkingsmiddelen voorzien.' 

'Als de huidige verdeling dan simpelweg ontdooit wordt, zonder herziening van de oude parameters, zouden we in hele nauwe schoentjes terechtkomen', gaat Muchez verder. Ook professor ethiek Raf Geenens gaf eerder in Veto al aan dat de ontdooiing van het allocatiemodel een 'doos van Pandora' is: 'Zeker in tijden van budgettaire krapte weet je niet wat er dan gaat uitkomen.' 

'Ontvriezing zou dermate veel spanningen en discussies met zich meebrengen dat we voor jaren vertrokken zijn', zegt een decaan die anoniem wenst te blijven. 'Op een moment dat we geconfronteerd worden met externe uitdagingen moet dat geen prioriteit zijn. Wie er nu voor pleit, zijn de mensen die bij zo'n herziening denken te winnen. Maar het zou veel beter zijn te kiezen voor stabiliteit, en daarnaast inspelen op concrete noden die er wel zijn.' 

David tegen Goliath 

De inzet van de verkiezingen is daarmee duidelijk. Voor Vermeire is een ontvriezing van het allocatiemodel een must, terwijl een herindeling van de academische kalender en basisfinanciering dat niet zijn. Voor Baelmans moeten de problemen met de huidige academische kalender aangepakt worden en moeten de ergste uitwassen van de interne competitie om onderzoeksfinanciering verzacht worden. Het opengooien van het allocatiemodel vindt Baelmans dan weer geen goed idee. 

Opvallend: het zijn allemaal thema's die Lievens tijdens zijn kandidatuur naar voren schoof. 'De volgende rector zal voor die problemen een oplossing moeten vinden, daarom was mijn kandidatuur belangrijk', aldus Lievens. Hij ligt nu uit de race, maar drukte duidelijk zijn stempel op het debat.

Het valt af te wachten of en hoe de extra campagneweek de kaarten geschud heeft. Vermeire begon aan de kiesstrijd als David tegen Goliath, met twee ervaren bestuurders aan de overkant. Maar een goede voorbereiding, geoliede communicatie en steun uit verschillende geledingen aan de top van de KU Leuven gaven haar kandidatuur momentum. 

Daardoor zijn de rollen nu omgekeerd. Baelmans staat voor een grote opgave om heel wat van de Lievenskiezers te overtuigen en de kloof met haar tegenstander te verkleinen. Vermeire moet dan weer vooral opletten niet te struikelen en lijkt meer te moeten inzetten op geen kiezers verliezen dan op het verwerven van vele nieuwe stemmen. 

De studentenstem ligt in ieder geval al vast. Zij konden immers stemmen tot en met 6 mei en moesten daarbij een rangschikking geven van alle kandidaten. Wie Lievens bovenaan plaatste, geeft hun stem nu door aan de tweede in die rangschikking.