Weyts' financieringsbeleid: 'bouwen op drijfzand'

Nu we een jaar verwijderd zijn van de verkiezingen, legt Veto samen met politici en experts het hogeronderwijsbeleid van Ben Weyts op de rooster. Wat bakte Weyts ervan?

We zoomen in op vier dossiers: financiering, mentaal welzijn, studievoortgang en grensoverschrijdend gedrag. In dit artikel zetten het mes in het Vlaamse onderwijsfinancieringsbeleid.

Herfinanciering noopt

In het decretaal verankerde financieringsmodel voor het hoger onderwijs zouden de instellingen meer middelen moeten krijgen wanneer ze groeien in studentenaantallen: zo blijft het bedrag per student min of meer gelijk. Die indexering van de middelen gebeurt normaal gezien per 'klik' bij elke stijging van ongeveer twee procent in de studentenaantallen.

De voorbije legislaturen werd het financieringsmodel echter keer op keer niet gevolgd en werden er kliks overgeslagen. Ook Weyts sloeg tijdens zijn regeerperiode twee kliks over. Vlaams parlementslid Gwendolyn Rutten (Open VLD) spreekt van het thema waarop Weyts de meeste kritiek verdient: 'Er zijn duidelijke signalen dat je dit probleem niet zomaar kan negeren. Een herfinanciering is nodig, maar hij neemt de financiële uitdagingen waar de universiteiten voor staan niet voldoende serieus.'

De kritiek is breed gedragen: 'Je kan jezelf wel op de borst kloppen dat je investeert, maar als je die kliks overslaat, is dat een veel zwaardere besparing,' zegt voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) Julien De Wit. Onderwijssocioloog Mieke Van Houtte bevestigt: ‘We zien concreet wat de gevolgen zijn. Je kan niet blijven stellen dat we een kennissamenleving zijn, maar daar onvoldoende middelen tegenover plaatsen.’

Volgens onderwijsjurist Kurt Willems (KU Leuven) is er juridisch niets problematisch aan het niet uitvoeren van een decreet, als je het via een ander decreet buiten werking stelt. 'Inhoudelijk is er natuurlijk wel een probleem. Die wetgeving is er voor een reden en het koppelen van financiering aan studentenaantallen is geen nattevingerwerk.'

Ook Brecht Warnez, Vlaams parlementslid voor coalitiepartner cd&v, is kritisch: 'De manier waarop Weyts de financiering van het hoger onderwijs aanpakt, stoort mij mateloos. Hij trekt veel middelen uit voor ad-hocprojecten, maar voert geen structureel beleid.' Iets wat Vlaams parlementslid Thijs Verbeurgt (Vooruit) beaamt: 'De basisfinanciering is al jaren aan het dalen, maar die moet eerst in orde zijn voor je aan projecten begint. Anders ben je aan het bouwen op drijfzand.'

Eerder dit jaar trokken de rectoren al aan de alarmbel vanwege de slechter wordende financiële situatie voor de universiteiten. In 2021 verscheen daarnaast een rapport van de OESO, besteld door de Vlaamse Regering, dat Vlaanderen aanmaande om de financiering van het hoger onderwijs weer op niveau te brengen.

Bij het begin van de legislatuur kondigde Weyts dan ook een grote evaluatie van het financieringsmodel aan. Na bijna vier jaar regeren lijkt die er echter nog niet te zijn. Warnez: 'De minister heeft hoge verwachtingen gecreëerd, maar ik denk dat dat een dode mus gaat zijn.'

Weyts gaf in een interview met Veto aan het onderzoek nu in de markt te gaan zetten. Verbeurgt heeft echter weinig hoop dat die grote evaluatie er nog komt voor het einde van de regeerperiode: 'Dat hij een jaar voor de verkiezingen zo'n onderzoek bestelt, impliceert dat hij er de afgelopen drie jaar niets rond heeft